BASIN KONSEYİ YÜKSEK KURULU, BURASI ÇANAKKALE İNTERNET HABER SİTESİ HAKKINDAKİ ŞİKÂYETTE ‘UYARI’ KARARI VERDİ.
YÜKSEK KURUL KARARI
DOSYA NO: 2024 – 36
KARAR TARİHİ: 11.09.2024
ŞİKAYET EDEN: Kemal FURUNCU (Bozcaada Turizm İşletmecileri Derneği Başkanı)
ŞİKAYET EDİLENLER: 1- Tuba DEMİRTAŞ (Burası Çanakkale haber muhabiri)
2- Esma SABAZ (Burası Çanakkale haber Sorumlu Müdürü)
ŞİKAYET KONUSU:
BURASI ÇANAKKALE internet haber sitesinde 02.08.2024 tarihinde yayınlanan “Vergi kaçağı cenneti Bozcaada” başlıklı haberlerde, Basın Meslek İlkeleri’nin ihlal edildiği iddiasıyla şikâyette bulunulmuştur.
Şikâyetçi olan Bozcaada Turizm İşletmecileri Derneği Başkanı Kemal Furuncu 06.08.2024 tarihinde Basın Konseyi’ne yaptığı başvuruda, haberde gerçek olmayan iddialarla, Bozcaada’daki turizm işletmecilerine ‘turistlere fahiş fiyat uyguladıkları’ ve ‘vergi kaçırdıkları’ suçlaması yapıldığını savunmuştur. Şikâyetçi başvurusunda şu ifadelere yer verilmiştir:
“Hiçbir araştırma ve sorgulama yapılmadan, masa başında hazırlanarak yayınlanan haberde, turizm işletmecileri haksız kazanç sağlayan kişiler olarak gösterilmiş ve vergi kaçakçısı olarak ilan edilmiştir.
Bozcaada turizm işletmecileri olarak ilçemiz turizmine zarar vermek amacıyla hazırlanan ve gerçek olmayan iddialara yer verilen haberde, Basın Meslek İlkeleri’nin ihlal edilmesi nedeniyle muhabir ve haber sitesi sorumlusu hakkında gereken kararın alınmasını talep ediyoruz.”
UZLAŞMA ÖNERİSİ:
Şikâyet edilenler Burası Çanakkale internet haber sitesi muhabiri Tuba Demirtaş ile Sorumlu Müdür Esma Sabaz’a şikâyet başvurusu 09.08.2024 tarihinde PTT aracılığı ile gönderilmiş, posta ‘alındı’ belgeleri gelmiştir.
Şikâyet edilenler, başvurudaki iddialara süresinde yanıt vermemiş ve taraflar arasında uzlaşma sağlanamamıştır.
GENEL SEKRETERLİK GÖRÜŞÜ:
Şikâyete edilen “Vergi kaçağı cenneti Bozcaada” başlıklı haber, 02.08.2024 tarihinde Tuba Demirtaş imzasıyla BURASI ÇANAKKALE internet haber sitesinde yayınlanmıştır. Görsel olarak Bozcaada Limanı’nın panoramik fotoğrafının kullanıldığı habere “Bozcaada’da faaliyet gösteren işletmelerin müşterileri kazıklaması ile gündeme gelirken, burada verginin de kaçırıldığı belirtiliyor. İşletmelerin vergi vermemek için birçok yöntem kullandığı ifade ediliyor” spotu yazılmıştır.
Toplam 4 paragraftan oluşan 1.5 sayfalık haber metninde, Çanakkale’nin tatil cenneti olan Bozcaada’daki turizm işletmelerden peş peşe şikayetlerin geldiği; esnafın uyguladığı fiyatlara tatilcilerin isyan ettiği; adaya araçla gitmenin 1140 lira olduğu ve rezervasyon yaptırılırsa bu fiyatın 1800 liraya çıktığı; Çanakkale’de kilosu 150 lira olan sardalyanın Bozcaada’da porsiyonunun 650 liraya satıldığı yazılmıştır. Bozcaada’ya günübirlik giden bir sosyal medya kullanıcısının ‘bir porsiyon balığa 650 lira ödediği’ paylaşımına yer verilen haberde, Adaya gidenlerin iki menemen sekiz çaya 1000 TL, iki simit üç açma birkaç parça böreğe 400 TL, 4 kişinin mütevazı alkollü masaya 11.000 TL ödemek zorunda kaldıkları savunulmuştur.
Haberin “VERGİ KAÇIRILIYOR İDDİASI” ara başlıklı son paragrafında ise “Adayla ilgili konuşulan diğer bir konu ise vergi kaçakçılığı. Yüksek fiyatla hizmet veren işletmelerin vergi kaçırmak için birçok yöntem kullandığı belirtiliyor. İşletmelerin fiş vermeden paraları ya peşin, ya da hesaba havale istediği de belirtiliyor. Bu yöntemle verginin kaçırıldığı çok daha fazla dile getirilmeye başlandı. Bozcaada ile ilgili bu yıl çok fazla şikâyet yağıyor Hem sosyal medyada hem gidip gelen vatandaşlar karşılaştığı sorunu dile getiriyor. Bu sorun ile beraber Bozcaada’nın itibarı zedeleneceği ve durumun Bodrum gibi olmasından korkuluyor” denilmiştir.
Şikâyet edilen haberde, tatil bölgelerinde işletmelerin fiyatlarını diledikleri gibi artırarak fırsatçılık yaptıkları yazıldıktan sonra, Bozcaada’daki durum ele alınmıştır. Tatilcilerin Adaya gidiş ve oradaki yeme- içmenin maliyetine ilişkin rakamlara da yer verilen haberde, bununla ilgili sosyal medyadaki bir paylaşım alıntılanmış ve tatilcilerden gelen şikâyetlerin arttığı genellemesi yapılmıştır. Ardından haberin başlığını da oluşturan Bozcaada’daki işletmecilerin vergi kaçırdığı iddiasına yine yer verilmiş ve bunun hangi yöntemlerle yapıldığı sıralanmıştır. Vergi kaçırıldığı konusunda şikâyetlerin arttığı vurgulanan haberde, cezai yaptırım gerektiren bu eylemle ilgili bir örnek vakıa/kanıt gösterilmemiş sadece ‘konuşuluyor’, ‘dile getiriliyor’, ‘iddia ediliyor’ demekle yetinilmiştir.
Habere toptancı bir yaklaşımla “Vergi kaçakçılığı cenneti Bozcaada” başlığı atılması; işletmelerin çeşitli yollarla vergi kaçırdıkları iddiaları kanıtlı gerçek gibi sunulmuştur. Şikâyet edilen muhabir, kaç işletmenin denetlendiği ve kaç işletmeye vergi kaçırmaktan işlem yapıldığını gibi bilgileri öğrenme olanağına sahipten, herhangi bir araştırma yapma zahmetine girmemiş; haberinde örnek vakıa ya da belgeye yer vermemiştir. Bozcaada’daki tüm işletmelerin vergi kaçırdığı algısı oluşturan kurgu ve üslupla sunulan haberde, suçlanan tarafın görüşüne yer verilmemesi eleştiri ve ifade özgürlüğü sınırlarını aşan etik ihlali olarak değerlendirilmelidir.
Açıklanan bu nedenlerle şikâyet edilen haberde Basın Meslek İlkeleri’nin “Soruşturulması gazetecilik olanakları içinde bulunan haberler, soruşturulmaksızın veya doğruluğuna emin olunmaksızın yayınlanamaz” şeklindeki 6’ncı,
“Kişileri ve kuruluşları, eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez” şeklindeki 4’üncü maddelerinin ihlal edildiği kanaatindeyiz. Şikâyet edilenler hakkında Basın Meslek İlkeleri’nin 4 ve 6’ncı maddelerini ihlalden ‘UYARI’ kararı alınmasını öneririz
YÜKSEK KURUL DEĞERLENDİRMESİ:
Yüksek Kurul, 11.09.2024 tarihinde yaptığı toplantıda şikâyet başvurusuyla ilgili dosyayı görüşmüştür. Genel Sekreterlik raporunun okunmasının ardından dosyanın müzakeresine geçilmiş ve söz alan üyeler, haberde etik ihlali yapılıp yapılmadığı konusunda ayrışmıştır.
Haberde etik ihlali yapıldığı görüşünü savunan üyeler, Genel Sekreterlik raporunda bu konudaki tespitlere katıldıklarını dile getirmiştir. Habere konu olan Bozcaada’da, esnafın yeme içmede fahiş fiyat uygulandığına ilişkin rakamlar verilse de buna kanıt gösterilmediğine dikkat çeken üyeler, sadece sosyal medyadaki bir paylaşımla yetinilip oradaki iddianın araştırılmadan kanıtlı gerçekmiş gibi sunulmasının sorumlu gazetecilik olmadığını vurgulamıştır. Muhabirin, denetim yapmakla görevli ilgili kurumlardan bilgi alma olanağına sahip olduğuna dikkati çeken üyeler, bu yapılmadan turizm işletmecileri ve esnafa toptan ‘vergi kaçakçısı’ suçlamasında bulunulması ve habere ‘Vergi kaçağı cenneti Bozcaada’ başlığı atılmasını eleştiri ve ifade özgürlüğü sınırlarını aşan etik ihlali olarak değerlendirmiştir. Bu görüşteki üyeler haberde Basın Meslek İlkeleri’nin 4’üncü madde ihlali olmadığını da belirterek sadece 6’ncı madde ihlalinden ‘uyarı’ kararı alınmasını talep etmiştir.
Etik ihlali olmadığını savunan üyeler ise haberde, sosyal medyada fahiş fiyatlarla ilgili birçok paylaşım yapıldığının belirtildiğini; ulaşım ve yeme içme fiyatlarıyla ilgili rakamların yer aldığını vurgulamıştır. Başta vergi denetimleri olmak üzere denetim yapan ilgili kurumların kimlerin denetlendiği ve kimlere ceza kesildiği konularda basına bilgi vermekten kaçındığını savunan üyeler, sosyal medya paylaşımları ve gelen şikâyetlerden vergi kaçırma yöntemlerinin haberleştirilmesinde sorun görmediklerini, ‘şikâyetin yersizliği’ kararı alınmasını istemiştir.
SONUÇ:
Yüksek Kurul, müzakerenin tamamlanmasının ardından oylamaya geçmiştir. Şikâyet edilen haberde Basın Meslek İlkeleri’nin “Soruşturulması gazetecilik olanakları içinde bulunan haberler, soruşturulmaksızın veya doğruluğuna emin olunmaksızın yayınlanamaz” şeklindeki 6’ncı maddesinin ihlal edildiğini OY ÇOKLUĞU ile saptayan Yüksek Kurul, OY ÇOKLUĞU ile ‘UYARI’ kararı almıştır.
Sonuç olarak; şikâyet edilen Burası Çanakkale internet haber sitesi muhabiri Tuba Demirtaş ve Sorumlu Müdür Esma Sabaz haklarında, Basın Meslek İlkeleri’nin 6’ncı maddesini ihlalden OY ÇOKLUĞU ile ‘UYARI’ kararı verilmiştir.