BASIN KONSEYİ, ŞİKÂYET EDİLEN ELMAS TV HAKKINDA ‘UYARI’
KARARI VERDİ
YÜKSEK KURUL KARARI
DOSYA NO : 2023 – 43
KARAR TARİHİ : 23.11.2023
ŞİKÂYET EDEN : Mustafa ÖZKAN (Coşkunoğlu Gıda A.Ş. ortağı)
VEKİLİ : Av. Hasret UZUN
ŞİKAYET EDİLENLER : 1- Akın KAVİ (Elmas TV Genel Müdürü)
2- Engin ÖZKUL (Elmas TV Haber Müdürü)
ŞİKAYET KONUSU :
ZONGULDAK merkezli yayın yapan Elmas TV’nin internet haber sitesinde
22.09.2023 tarihinde yayınlanan “Zonguldak’a bozuk tavuk eti yedireceklerdi.
Coşkunoğlu’nda 10 ton bozuk tavuk eti yakalandı” başlıkla haber ile aynı konuda 29
Eylül- 10 Ekim 2023 tarihleri arasında yayınlanan 8 haber ve köşe yazısında Basın
Meslek İlkeleri’nin ihlal edildiği iddiasıyla şikâyette bulunulmuştur.
Şikâyetçi olan Coşkunoğlu Gıda İmalat ve Ticaret A.Ş. ile şirket ortağı Mustafa
Özkan’ın vekili Av. Hasret Uzun, Basın Konseyi’ne 15.10.2023 tarihinde yaptığı
başvuruda, şikâyet edilenlerin, müvekkilinden menfaat sağlamak için sistematik
şekilde asılsız haber ve köşe yazıları yayınladıklarını iddia etmiştir. Bu haber ve köşe
yazılarına yargı kararıyla erişim engeli getirildiği vurgulanan 5 sayfalık başvuruda
özetle şu ifadelere yer verilmiştir:
“Müvekkil şirkete yönelik mesnetsiz ve gerçeği yansıtmayan ilk haber 22.09.2023
tarihinde yayınlanmıştır. Haber içeriğinde, Tarım İl Müdürlüğü tarafından şikâyet
üzerine Coşkunoğlu Gıda İmalat ve Ticaret A.Ş. depolarında denetim yapıldığı ve 10
ton bozuk tavuk eti yakalandığı (ele geçtiği), depoların mühürlendiği ve Tarım İl
Müdürlüğü’nce müvekkil şirket aleyhine savcılığa suç duyurusunda bulunulduğu ifade
edilmiştir.
Bahsedilenin aksine müvekkil şirket hakkında herhangi bir cezai müeyyide
uygulanmadığı gibi, şirkete ait depolarda da halk sağlığını tehlikeye atacak herhangi
bir ürüne rastlanmamıştır. İl Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından 26.09.2023
tarihinde düzenlenen ve şikâyet dilekçemiz ekinde yer verdiğimiz belgeden de
anlaşılacağı üzere, müvekkil şirket hakkında herhangi bir adli ve idari işlem
uygulanmadığı açıkça ifade edilmiştir.
Noter aracılığı ile 28.09.2023 tarihinde gönderdiğimiz tekzip metni, ilgili haber
sitesinde yayınlanmadığı gibi, müvekkil şirket ve ortağı Mustafa Özkan hakkında
gerçeği yansıtmayan haber içerikleri yayınlanmaya devam edilmiştir.
Şikâyet edilenlerin doğruluğu araştırılmamış ve tarafımızca gerçeği yansıtmadığı
ispatlanan söz konusu haberleri, farklı tarih aralıklarında aynı içeriği ihtiva edecek
şekilde sistematik olarak yayınlamaları haber verme amacında olmadıklarını, bilakis
hedef gösterdikleri müvekkilin ticari itibarına, kişilik haklarına ve kamuoyundaki
saygınlığına zarar verme amacını taşıdıklarını göstermektedir.”
Şikâyetçiler hakkında Basın Meslek İlkeleri’nin 3, 4, 6, 9, 10, 12 ve 16’ncı maddelerini
ihlalden yaptırım talep edilen başvuruda, şikâyete konu haber ve köşe yazılarına
Sulh Ceza Hâkimliği tarafından erişim engeli getirildiğine ilişkin belgelere yer
verilmiştir. Yine başvuruya eklenen belgelerden, şikâyetçinin haberleri yayından
kaldırma karşılığında kendisinden para isteyip şantaj yaptığı iddiasıyla şikâyetçi
olduğu, tarafların karşılıklı iddialarla mahkemelik oldukları anlaşılmaktadır.
UZLAŞMA ÖNERİSİ :
Şikâyet başvurusu, şikâyet edilen Elmas TV Genel Müdürü Akın Kavi ve Haber
Müdürü Engin Özkul’a 20.10.2023 tarihinde PTT ile gönderilmiş ve posta ‘alındı’
belgesi gelmiştir.
Şikâyet edilenler 30.10.2023 tarihinde gönderdikleri 3 sayfalık yanıtta, başvurudaki
iddiaları reddetmiştir. Taraflar arasında uzlaşma sağlanamamıştır.
ŞİKÂYET EDİLENLERİN YANITI :
Şikâyet edilenler Akın Kavi ve Engin Özkul’un gönderdiği ortak yanıtta, habere konu
olan bozuk tavuk etleri olayının kent tarihinin en büyük gıda skandalı olduğu;
şikâyetçinin arkasında aldığı siyasi güçle hareket edip basını susturmaya ve olayı
örtbas etmeye çalıştığı savunmuştur.
Şikâyetçi şirket hakkında 1990’lı yıllarda gazeteci Uğur Dündar’ın tek tırnaklı et
skandalını’ gündeme getirdiğine de yer verilen yanıtta, “Coşkunoğlu markası ile
organik bağı olan ve Coşkunoğlu firmasının sahibinin kızının üzerine olan firmanın
(Üçüz Gıda) deposunda 10 ton bozuk tavuk etine el konularak imha edilmiştir.
Firmanın erişim yasağı aldığı tüm haberlerde, Coşkunoğlu firmasının skandalla
alakası olmadığı beyan edilmiştir. Fakat Üçüz Gıda firması ile Coşkunoğlu firmasının
organik bağı bulunmaktadır. Sahipleri baba-kız olurken bir bağ bulunmamasının
imkânı yoktur” ifadesine yer verilmiştir.
Yanıtta, şikâyet edilenlerden Akın Kavi, şikâyetçi Mustafa Özkan’ın isteği ve ortak
tanıdıkları aracılığı ile 3 kez buluştuklarını belirtmiş, şikâyetçinin haberin kaldırılması
karşılığında para teklif ettiğini kendisinin bunu kabul etmeyip mahkemeye başvurması
gerektiğini söylediğini savunmuştur. Yanıtta, “Söz konusu firmanın yetkilisi daha
sonra görüşmelerden tuttuğu kayıtları birleştirerek kendisine şantaj yaptığımız
iftirasında bulunmuştur. Bu iddialarının altını kurmaca ses kayıtlarıyla doldurmak
istemiştir. Bizi susturmak adına arkasına aldığı siyasi güç ile iftirada bulunan bu firma
hakkında Zonguldak Cumhuriyet Başsavcılığı’nda hukuk mücadelemiz devam
etmektedir” ifadelerine de yer verilmiştir.
Şikâyetçinin iddialarına karşı Akın Kavi’nin ifade tutanaklarının da eklendiği yanıta
yayınlanan haberlerde Basın Meslek İlkeleri’nin ihlal edilmediği savunularak,
‘şikâyetin yersizliği’ kararı verilmesini talep etmiştir.
GENEL SEKRETERLİK GÖRÜŞÜ :
Şikâyet edilen Elmas TV’nin internet sitesinde 22 Eylül- 10 Ekim 2023 tarihleri
arasında şikâyetçi şirket ve ortağına yönelik sırasıyla “Zonguldak’a bozuk tavuk eti
yedireceklerdi. Coşkunoğlu’nda 10 ton son kullanma tarihi geçmiş bozuk tavuk eti
yakalandı”, “Bunun adı gıda terörü: Bozuk tavuk skandalı çevre illere de sıçradı”,
“Coşkunoğlu bozuk etlerin üzerini iftira ile örtmeye kalkıştı. Mustafa Özkan’ın mumu
yatsıya kadar bile yanmadı”, “Coşkunoğlu’nda gıda terörü. Akın Kavi’den Mustafa
Özkan’a cevap: bozuk etlerin üzerini iftira ile örtmeye çalışıyor”, “Devrek’teki toplu
zehirlenmenin arkasında Coşkunoğlu mu var?” ve “Coşkunoğlu’nun bozuk et
skandalı Karabük’te gündem oldu: Çok önemli bürokrat olayı doğruladı” başlıklı 6
haberler yayınlanmıştır. Aynı tarihler arasında şikâyet edilenlerden Akın Kavi
imzasıyla “Gezen Tavuk” ve “Kedi Mustafa nasıl aslan Mustafa’ya dönüştü?” başlıklı;
Engin Özkul imzasıyla “Coşkunoğlu, bozuk tavukları millete sattın mı satmadın mı?”
ve “‘Devrimciler kazandı. Bu iş bu kadar kolay mı?” başlıklı 4 köşe yazısı da
yayınlamıştır.
Şikâyet edilenlerin 22.09.2023 tarihinde “Zonguldak’a bozuk tavuk eti yedireceklerdi”
başlığı ile yayınladığı ilk haberde, şikâyetçi şirketin deposuna Tarım ve Orman İl
Müdürlüğü Gıda Kontrol Mühendislerinin baskın yaptığı, satışa sunulmak üzere
yeniden ambalajlanan son tüketim tarihi geçen 10 ton tavuk etini ele geçirip imha
ettiği yazılmıştır. Şirketin deposunda daha önce iki kez son kullanma tarihi geçen
ürün tespit edildiği için üçüncü tespitte mühürleme işlemi yapılıp savcılığa suç
duyurusunda bulunulduğu belirtilen haberde, şirketin bozulmuş tavuk etlerini başka
şirketlerden toplayıp işledikten sonra yeniden etiketleyerek üç harfli market zincirine
sattığına da yer verilmiştir. Haberle birlikte şikâyetçi şirket ve ortaklarına çeşitli
iddialar yöneltilen, ‘İnsan sağlığı ile oynayanları kim koruyor’ başlıklı Akın Kavi imzalı
köşe yazısı da yayınlanmıştır.
Şikâyetçi şirket, 25.09.2023 tarihinde başvurduğu İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’nden
26.09.2023 tarihli “İşletmede bir kez rutin denetim gerçekleştirilmiş olup, idari ve adli
herhangi bir işlem yapılmamıştır” yazısı almış ve 28.09.2023 tarihinde noter aracılığı
ile Elmas TV’den cevap ve düzeltme talebinde bulunmuştur. Şikâyet edilenler bu
talebi yerine getirmediği gibi, şikâyetçi şirket ve ortağını hedef alan diğer 5 haber ve 4
köşe yazısı yayınlamıştır. Şikâyetçinin başvurduğu Sulh Hukuk Hâkimliği bu
yayınların çoğu hakkında erişim engeli kararı almıştır.
Şikâyet başvurusunda ve şikâyet edilenin yanıtında, ilk haberin yayınlanmasının
ardından tarafların bir araya gelip haberin yayından kaldırılması konusunu
konuştukları anlaşılmaktadır. Şikâyetçi bu görüşmelerde haberin kaldırılması için
kendisinden yüksek miktarda para talep edilip şantaj yapıldığı; şikâyet edilen ise
üçüncü kişilerin de bulunduğu bu görüşmelerde böyle bir talebinin olmadığı, gizli ses
kaydı alınarak kendisine iftira atıldığı iddialarıyla birbirlerinden şikâyetçi olmuştur.
Tarafların karşılıklı iddialarla yargıya taşıdığı olay son derece vahimdir, gazetecilik
görev ve sorumluluğu ile bağdaşmaz ve asla kabul edilemez. Yüksek Kurulun bu
şantaj/kumpas iddialarını araştırıp gerçeği ortaya çıkarma olanağı olmadığı gibi,
zaten görevi de değildir. Tarafların karşılıklı suçlamalarla mahkemelik olması; haber
ve köşe yazılarına erişim engeli kararı verilmesi tamamen yargının konusudur.
Yüksek Kurulun görevi yayınlarda etik denetim yapmak, Basın Meslek İlkeleri’nin ihlal
edilip edilmediğini saptayıp gereken kararı almaktan ibarettir.
Bu yönüyle değerlendirme yapıldığında, şikâyet edilen haber halk sağlığını
ilgilendirmektedir. Haberde, tüketim tarihi geçmiş gıdanın yeniden ambalajlanıp
satışa sunulmak üzere konulduğu depoya baskın yapıldığı, ele geçirilen 10 ton bozuk
etinin imha edildiği, deponun mühürlendiği ve savcılığa suç duyurusunda
bulunulduğu yazılmıştır. Gazetecilik her şeyden önce kamusal görevdir ve
gazetecinin halka bozuk/sağlıksız gıda yedirme girişimini haber yapması hem hakkı,
hem görevidir. Bu yönüyle haberin yayınlanmasında sorun yoktur. Ancak, haberde
gerçeklik, güncellik, kamusal ilgi ve yarar gibi üç temel unsurun bulunması gerektiği
dikkate alındığında, şikâyet edilen haberde gerçeklik unsuru sorunludur. Şöyle ki;
Şikâyetçi şirket, konuyla ilgili resmi kurumdan “İşletmede rutin denetim
gerçekleştirilmiş olup idari ve adli herhangi bir işlem yapılmamıştır” yazısı alarak,
haberdeki ‘Coşkunoğlu’nun deposunda ele geçirilen tüketim tarihi geçmiş10 ton tavuk
etinin imha ediği ve deponun mühürlendiği’ iddiasının gerçek olmadığını kanıtlamıştır.
Şikâyet edilenler 22 Eylül- 10 Ekim.2023 tarihleri arasında konuya ilişkin
yayınladıkları 10 haber ve köşe yazısında baskın yapılıp etlerin imha edildiği
deponun ısrarla şikâyetçi Coşkunoğlu Şirketi’ne ait olduğunu yazmış, ancak şikâyet
başvurusuna gönderdikleri yanıtta deponun Üçüz Gıda Şirketi’ne ait olduğunu
beyan/kabul etmiştir. Şikâyetçiye cevap ve düzeltme hakkını tanımayan şikâyet
edilenlerin, sahipleri baba-kız olan iki şirket (Coşkunoğlu ve Üçüz Gıda) arasında
organik bağ bulunduğunu iddia etmesi, haberde gerçeğin gizlendiği/çarpıtıldığı
olgusunu ortadan kaldırmaz. Şikâyet edilenlerin kasıtla hareket etmemiş olsalar bile,
gerekli araştırma ve sorgulama yapmadan yayınladıkları haberde gerçeği
çarpıtmaları; şikâyetçiye suç isnadında bulunup ticari itibarı ve saygınlığını hedef
almaları; cevap ve düzeltme hakkını kullanmasını engellemeleri etik ihlali olarak
değerlendirilmelidir.
Açıklanan bu nedenlerle şikâyet edilen haberde Basın Meslek İlkeleri’nin
“Soruşturulması gazetecilik olanakları içinde bulunan haberler, soruşturulmaksızın
veya doğruluğuna emin olunmaksızın yayınlanamaz” şeklindeki 6’ncı; “Basın
organları, yanlış yayınlardan kaynaklanan cevap ve tekzip hakkına saygı duyarlar”
başlıklı 16’ncı maddelerinin ihlal edildiği kanaatindeyiz. Şikâyet edilenler hakkında 6
ve 16’ncı maddelerini ihlalden ‘UYARI’ kararı alınmasını öneririz.
YÜKSEK KURUL DEĞERLENDİRMESİ :
Basın Konseyi Yüksek Kurulu, şikâyet başvurusunu 23.11.2023 tarihinde yaptığı
toplantıda görüşmüştür.
Genel Sekreterlik raporunun okunmasının ardından Yüksek Kurul dosyanın
müzakeresine geçmiş ve söz alan üyeler şikâyet edilen haber ve köşe yazılarında
etik ihlali olduğu görüşünde birleşmiştir. Raporda ihlal tespiti ve gerekçelerini isabetli
bulan üyeler, tarafların karşılıklı kumpas/şantaj iddialarını Yüksek Kurulun araştırıp
gerçeği ortaya çıkama olanağının bulunmadığı ve bunun yargının görev alanına
girdiği görüşe katıldıklarını dile getirmiştir.
Üyeler, şikâyet edilen haber ve köşe yazıların tümünde bozuk etlerin şikâyetçi şirketin
deposunda ele geçtiğinin ısrarla yazıldığını, oysa şikâyetçinin başvurusuna eklediği
resmi belgeyle bunun gerçek olmadığını gösterdiğini, ancak belgede yer alan
ifadelerin, denetimin nerede (hangi depoda) ve dokuz aylık sürenin hangi döneminde
yapıldığına ilişkin bilgi vermediğini, bu durumun haberinin doğru olabileceği yönünde
izlenim yarattığına dikkat çekmiştir. Şikâyet edilenlerin gönderdikleri yanıtta da bozuk
etlerin ele geçirildiği deponun bir başka şirkete ait olduğunu kabul ettiğini belirten
üyeler, ‘iki şirketin sahipleri arasında akrabalık bağı olmasının’ sorumluluk
doğurmayacağını ancak birbiriyle ticari ilişki içinde olmaları (örneğin, aynı marka
tavuk eti ticaretinin birlikte yapılması durumunda) ve diğer şirkette habere konu
olgunun gerçekleşmiş olması halinde, görünür gerçekliğe uygunluk sağlanmış
olacağından sorumluluğun mümkün olabileceği vurgulamıştır. Gazetecinin yazdığı
haberi, gerçekliğe uygun şekilde yansıtması gerekiyorsa da gazeteciden bir savcı gibi
olayları araştırması beklenemeyeceğinden, sunulan belgenin şikayetçi iddialarını tam
olarak aydınlatmadığı da gözetildiğinde Yüksek Kurul üyeleri 6. maddenin
uygulanmasına gerek görmemiştir.
Şikâyet edilen haberler ve yazılarda Basın Meslek İlkeleri’nin ihlal edilen maddelerini
tartışan üyeler, şikâyetçiye cevap ve düzeltme hakkı tanınmaması nedeniyle 16’ncı
maddenin ihlal edildiği konusunda görüş birliğine varmış; rapordaki 6’ncı maddenin
ihlal edildiği yönünde tespiti ise yersiz bulmuştur. Şikâyet edilenler hakkında Basın
Meslek İlkelerinin 16’ncı maddesini ihlalden ‘uyarı’ kararı alınmasında Yüksek Kurul
ittifak sağlanmıştır.
SONUÇ :
Müzakerenin tamamlanmasının ardından oylamaya geçilmiştir. Yüksek Kurul, şikâyet
edilen haber ve köşe yazılarında Basın Meslek İlkeleri’nin “Basın organları, yanlış
yayınlardan kaynaklanan cevap ve tekzip hakkına saygı duyarlar” başlıklı 16’ncı
maddesinin ihlal edildiğini OY BİRİLĞİ ile saptanmış, OY BİRİLĞİ ile ‘UYARI’ kararı
almıştır.
Sonuç olarak şikâyet edilen Elmas TV Genel Müdürü Akın Kavi ve Haber Müdürü
Engin Özkul haklarında, Basın Meslek İlkeleri’nin 16’ncı maddesini ihlalden OY
BİRLİĞİ ile ‘UYARI’ kararı verilmiştir.