BASIN KONSEYİ, SABAH GAZETESİ HAKKINDAKİ ŞİKÂYETTE
‘KINAMA’ KARARI VERDİ
YÜKSEK KURUL KARARI
DOSYA NO : 2023 – 40
KARAR TARİHİ : 10.11.2023
ŞİKÂYET EDEN : Metro İstanbul Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Yavuz Selim Mahallesi. Metro Sokak No:3 ESENLER / İSTANBUL
VEKİLİ : Avukat Barış DEMİROĞLU
Yavuz Selim Mahallesi. Metro Sokak No:3 ESENLER / İSTANBUL
ŞİKAYET EDİLEN : Şefik ÇALIK (Sabah Gazetesi Sorumlu Müdürü)
Güzeltepe Mah. Mareşal Fevzi Çakmak Cad. B Blok No:29/1/1 EYÜP/ İSTANBUL
ŞİKAYET KONUSU :
SABAH gazetesi ve gazetenin internet sitesinde 12.09.2023 tarihinde yayınlanan
“İBB’nin algı operasyonu çöktü. Kendi personeli bile bozuk merdiveni kabul etti. Göz
göre göre yalan söylediler” ve 13.09.2023 tarihinde yayınlanan “İBB’den ‘2. Fazilet
durağı’ yalanı” başlıklı haberlerde Basın Meslek İlkeleri’nin ihlal edildiği iddiasıyla
şikâyette bulunulmuştur.
Şikâyetçi, Metro İstanbul A.Ş. vekili Av. Barış Demiroğlu, Basın Konseyi’ne
25.09.2023 tarihinde yaptığı başvuruda, Sabah gazetesinin bu haberleri, müvekkil
şirket ve iştirak olarak bağlı olduğu İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne zarar vermek
kastıyla yayınladığını iddia etmiştir.
Sabah gazetesinin bu haberlerle, aynı gruba ait A Haber televizyon kanalının
yürüyen merdivenlerle ilgili gerçek dışı yayınlarına destek verdiği savunulan
başvuruda, haberlerde müvekkil şirkete ve şirketin bağlı olduğu yerel yönetime iftira
atıldığını, küçük düşürüldüğü, saygınlıklarına ve kişilik haklarına saldırıldığı öne
sürülmüştür.
Başvuruda şikâyet edilen Sabah gazetesinin sorumluları hakkında Basın Meslek
İlkeleri’nin 3, 4, 6 ve 12’nci maddelerini ihlalden yaptırım uygulanması talep edilmiştir.
UZLAŞMA ÖNERİSİ :
Şikâyet başvurusu, şikâyet edilen Sabah gazetesinin Sorumlu Müdürü Şefik Çalık’a
PTT ile gönderilmiş ve posta ‘alındı’ belgesi gelmiştir.
Şikâyet edilen, başvurudaki iddialara süresinde yanıt vermemiş ve taraflar arasında
uzlaşma sağlanamamıştır.
GENEL SEKRETERLİK GÖRÜŞÜ :
Sabah gazetesi şikâyet edilen haberlerde, aynı gruba ait A Haber Televizyonu’nun
Metro İstanbul hakkında yaptığı yayınlara destek verilmiştir.
12.09.2023 tarihinde yayınlanan “İBB’nin algı operasyonu çöktü. Kendi personeli bile
bozuk merdiveni kabul etti. Göz göre göre yalan söylediler” başlıklı haberde,
İstanbul’da toplu ulaşımda ‘yürümeyen merdivenler’ sorunun katlanarak arttığı;
Altunizade Metro İstasyonunda vatandaşın yaşadığı mağduriyeti haberleştiren A
Haber’e, İBB’nin ‘sabotaj’ iftirası attığı ifadeleri spot olarak kullanılmıştır. Haberde, A
Haber muhabirinin şikâyetleri yerinde incelerken İBB yetkililerinin engellerine maruz
kaldığı yazılıktan sonra, “İBB’nin kurgu videosu ‘sabotaj’ iftirası atarken, A Haber’in
videosunun tamamı izlendiğinde İBB’nin kendi görevlilerinin bile metronun bozuk
olduğunu kabul etmesi ise tüm gerçekleri gözler önüne serdi” ifadelerine yer
verilmiştir.
13.09.2023 tarihinde yayınlanan “İBB’den ‘2. Fazilet durağı’ yalanı” başlıklı
haberlerde yine A Haber’in yayın konusu yaptığı Altunizade Metro İstasyonundaki
yürüyen merdivenin bozuk olduğu tekrarlanmıştır. Haberde “Ekrem İmamoğlu
yönetimindeki İstanbul Büyükşehir Belediyesi 2. Fazilet Durağı yalanına imza attı.
Pandemi döneminde İBB tarafından azaltılan otobüsler yüzünden Fazilet Durağında
oluşan kalabalıkla ilgili vatandaşı ‘organize kötülük’ diye suçlayan İBB yönetimi, bu
kez de çalışmayan yürüyen merdivenleri haber yapan A Haber ekibine çirkin ‘sabotaj’
iftirası attı” denilmiştir.
Şikâyet edilen Sabah gazetesi ile aynı gruba ait A Haber televizyonu 10.09.2023,
11.09.2023 ve 12.09.2023 tarihlerinde, şikâyetçi Metro İstanbul A.Ş. ve bağlı olduğu
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ni hedef alan yayınlar yapmıştır. A Haber muhabiri
Mehmet Karataş, Altunizade Metro İstasyonu’nda yürüyen merdivene sabotaj
yapıldığını bildiği halde, sabotajcıları mağdur yolcu gibi röportaj yapıp ekrana
çıkarmış ve onlara merdivenlerin sık sık arıza yaptığını ve halkın mağdur edildiğini
söyletmiştir. Sabotajcılarla metro içinde dolaştığı güvenlik kamerası görüntüleriyle
kanıtlanan muhabir Mehmet Karataş, İstanbul Büyükşehir Belediyesi bu kumpası
açıklayınca “İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne buradan soruyorum. Merdivenler
bozuk mu değil mi? İstanbullular yürüyor mu yürümüyor mu? Çalışmayan
merdivenleri yarın da anlatmaya devam edeceğiz. Yanan otobüsler anlatmaya devam
edeceğiz. A Haber’e asla engel olamayacaklar” diyerek kendince meydan okumuştur.
Sabah gazetesi ise şikâyete konu haberleriyle, aynı grupta yer aldığı A Haber
televizyonunun objektiflik ölçütünden uzak ve husumet odaklı yayınına destek
vermiştir. Oysa gazetecinin görevi olayları araştırıp gerçeği ortaya çıkarmak,
saklamadan ve çarpıtmadan olduğu gibi aktarmaktır. Şikâyet edilen haberler araştırıp
gerçekliği sorgulanmadan, aynı grubun yayın organının yalan haberine bilerek ve
isteyerek destek olmak amacıyla yayınlanmıştır. Gerçeğin gizlenmesi, haber verme
amacının dışına çıkılarak şikâyetçi Metro İstanbul A.Ş. ve İstanbul Büyükşehir
Belediyesi’ne iftira atılması eleştiri ve ifade özgürlüğü sınırlarını aşan açık etik
ihlalidir.
Açıklanan bu nedenlere şikâyet edilen yayınlarda/haberlerde Basın Meslek İlkeleri’nin
“Kamusal bir görev olan gazetecilik, ahlaka aykırı özel amaç ve çıkarlara alet
edilemez. Gazeteci halkın haber alma ve gerçekleri öğrenme hakkını gözetir”
şeklindeki 3’üncü;
“Kişileri ve kuruluşları, eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya
iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez” şeklindeki 4’üncü;
“Soruşturulması gazetecilik olanakları içinde bulunan haberler, soruşturulmaksızın
veya doğruluğuna emin olunmaksızın yayınlanamaz” şeklindeki 6’ncı maddelerinin
ihlal edildiği kanaatindeyiz. Şikâyet edilen hakkında Basın Meslek İlkeleri’nin 3, 4 ve
6’ncı maddelerini ihlalden ‘KINAMA’ kararı alınmasını öneririz.
YÜKSEK KURUL DEĞERLENDİRMESİ :
Basın Konseyi Yüksek Kurulu, şikâyet başvurusunu 10.11.2023 tarihinde yaptığı
toplantıda görüşmüştür. Genel Sekreterlik raporunun okunmasının ardından,
toplantıya katılıp açıklama yapma talebinde bulunan Metro İstanbul A.Ş. Hukuk
Müşaviri Av. Barış Demiroğlu salona davet edilip dinlenmiştir.
Şikâyetçi vekili, Sabah gazetesinde yayınlanan iki haberle aynı gruba ait A Haber
televizyonunun Metro İstanbul A.Ş. ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ni hedef alan
kumpas ve yalan haber yayınına destek verdiğini, güvenlik kamerası görüntüleri ve
sistem kayıtlarını kanıt göstererek savunmuştur. Sabah gazetesinin, aynı gruba ait A
Haber televizyonunda gerçeğin çarpıtılarak yapılan yalan haber yayınını bilerek ve
isteyerek tekrarladığını savunan şikâyetçi vekili, 15.09.2023 tarihinde Metro İstanbul
A.Ş. olarak cevap ve düzeltme talebinde bulunduklarını ancak bunun yerine
getirilmediğini de belgesiyle açıklamıştır. Yüksek Kurul üyelerinin sorularını da
yanıtlayan şikâyetçi vekili, yayına konu olan yürüyen merdiveni kasıtlı olarak ‘Acil
Dur’ butonuna basılarak durduranların çıkışta banka oturup beklediğini; A Haber
ekibinin 40 dakika sonra gelip onlarla röportaj yaparak yayını gerçekleştirdiğini; metro
ağında 2000’den fazla yürüyen merdiven olduğunu; herhangi bir merdiven
durduğunda sistemin anında arızayı gösterdiğini ve o noktaya teknik ekibin
yönlendirildiğini; her istasyonda teknik ekip bulunmadığını ve en yakın yerden ekip
sevk edildiğini; istasyona ulaşan ekibin bir düğmeye basıp merdiveni hemen
çalıştırmasının mümkün olmadığını kontrol merkezine inip bir dizi işlemden sonra
merdivenin çalıştırılabildiğini ve bunun zaman aldığı bilgilerini vermiştir.
Yüksek Kurul, şikâyetçi vekilinin açıklamalarını tamamlayıp salondan ayrılmasının
ardından dosyanın müzakeresine geçmiştir. Haber konusu yapılan olayın sübutuna
dair Yüksek Kurulun vardığı tespitler 2023-38 no.lu dosyada izah edilmiş olup burada
tekrarlanmayacaktır.
Yüksek Kurul Basın Meslek İlkeleri’nin 4 ve 6’ncı maddelerinin ihlal edildiğinde
mutabık kalmıştır. Zira, olayın aslı gereği gibi araştırılmaksızın, sabotaj sonucu
meydana gelen arızanın nedenini görüntüleriyle birlikte yansıtan İBB, gerçeği
gizlemek amacıyla montaj görüntülere başvurmakla suçlanmıştır. Oysa detayı 2023-
38 no.lu dosyada açıklandığı üzere, İBB’nin bu hususta başvurduğu gerçeğe aykırı
veya yanıltıcı bir yöntem yoktur.
Buna karşılık, aynı medya grubu içerisinde yer alsa da neticede bir başka basın
organının haberinin temelde okuyucuya yansıtılmış olması nedeniyle,3’üncü ve 12.
maddenin ihlalinin söz konusu olmadığı sonucuna varılmıştır.
Bununla birlikte, talep edilmesine rağmen, şikayetçinin görüşlerine yer verilmemesi
nedeniyle cevap hakkına ilişkin 16’ncı maddenin ihlal edildiği tespit edilmiştir.
Üyelerden bazıları şikâyet edilen haberlerden 13.09.2023 tarihinde yayınlanan
“İBB’den ‘2. Fazilet durağı’ yalanı’ başlıklı haberde etik ihlali olduğu görüşüne
katılmamış, ancak diğer haberde ihlal olduğu görüşünde üyeler ittifak etmiştir.
SONUÇ :
Müzakerenin tamamlanmasının ardından oylamaya geçilmiştir. Yüksek Kurul, şikâyet
edilen haberlerde Basın Meslek İlkeleri’nin “Kişileri ve kuruluşları, eleştiri sınırlarının
ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez”
şeklindeki 4’üncü;
“Soruşturulması gazetecilik olanakları içinde bulunan haberler, soruşturulmaksızın
veya doğruluğuna emin olunmaksızın yayınlanamaz” şeklindeki 6’ncı;
“Basın organları, yanlış yayınlardan kaynaklanan cevap ve tekzip hakkına saygı
duyarlar” şeklindeki 16’ncı maddelerinin ihlal edildiğini OY BİRLİĞİ ile saptamış ve
OY ÇOKLUĞU ile ‘KINAMA’ kararı almıştır.
Sonuç olarak şikâyet edilen Sabah gazetesi Sorumlu Müdürü Şefik Çalık hakkında
Basın Meslek İlkeleri’nin 4, 6 ve 16’ncı maddelerini ihlalden OY ÇOKLUĞU ile
‘KINAMA’ kararı verilmiştir.