BASIN KONSEYİ, SABAH GAZETESİ HAKKINDAKİ ŞİKÂYETTE ‘UYARI’ KARARI VERDİ
YÜKSEK KURUL KARARI
DOSYA NO : 2023 – 13
KARAR TARİHİ : 12.04.2023
ŞİKÂYET EDEN : TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Yönetimi
Konur Sokak 4/3 YENİŞEHİR / ANKARA
VEKİLİ : Av. Gökçe BOLAT
Konur Sokak 4/3 YENİŞEHİR / ANKARA
ŞİKAYET EDİLENLER : 1- Halit TURAN (Sabah Gazetesi muhabiri)
2- Ömer ÇETİN (Sabah Gazetesi muhabiri)
Güzeltepe Mah. Mareşal Fevzi Çakmak Cad. B Blok No:29/1/1 EYÜP/ İSTANBUL
ŞİKAYET KONUSU :
SABAH gazetesi ve gazetenin internet sitesinde 24.02.2023 tarihinde muhabir Halit Turan imzalı “İşte muhalefetin dönüşüm haritası” ve 27.02.2023tarihinde muhabir Ömer Çetin imzalı “Bu utancın mimarı dönüşüm karşıtları” başlıklı haberlerde Basın Meslek İlkeleri’nin ihlal edildiği iddiasıyla şikâyette bulunulmuştur.
Basın Konseyi’ne 16.03.2023 tarihinde başvuran Av. Gökçe Bolat, müvekkilleri TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Başkanı Tezcan Karakuş Candan, Şube Sekreteri Nihal Evirgen, Yönetim Kurulu üyeleri Ünal Kara, Muteber Osmanpaşaoğlu, Ece Yoltay, Mustafa Özgür Bayramoğlu ve Tuğba Arslan Konak adına şikâyette bulunmuştur. Haber verme sınırlarının aşılarak müvekkillerine asılsız iddialarla iftira atıldığını ileri süren Av. Gökçe Bolat, başvuruda özetle şu ifadelere yer vermiştir:
“Söz konusu gazete, haberlerinde sık sık müvekkil Mimarlar Odası Ankara Şubesi hakkında bilinçli olarak olumsuz algı yaratmaya çalışılmakta ve yöneticilerini topluma hedef gösterilmektedir.
Haberlerde yer verilen ‘Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan, kentsel dönüşümü baltalayan listenin başında yer aldı… Bankamatikçilik yaptı memuriyetten atıldı..’ ifadeleriyle müvekkillere hakaret edilmiş, iftirada bulunulmuştur.”
Başvuruda, şikâyet edilenler hakkında Basın Meslek İlkelerinin 3, 4, 6 ve 13’üncü maddelerini ihlalden karar alınması talep edilmiştir.
UZLAŞMA ÖNERİSİ:
Şikâyet başvurusu, şikâyet edilen Sabah gazetesi muhabirleri Ömer Çetin ve Halit Turan’a PTT ile gönderilmiş ve posta ‘alındı’ belgesi gelmiştir.
Şikâyet edilenler şikâyetçinin iddialarına süresinde yanıt vermemiş ve taraflar arasında uzlaşma sağlanamamıştır.
GENEL SEKRETERLİK GÖRÜŞÜ :
Şikâyet konusu “İşte muhalefetin dönüşüm haritası” ve “Bu utancın mimarı dönüşüm karşıtları” başlıklı haberler Sabah gazetesi ve gazetenin internet sitesinde yayınlanmıştır.
* 24.02.2023 tarihinde Halit Turan imzasıyla yayınlanan “İşte muhalefetin kentsel dönüşüm haritası! Türkiye’de engel olmadık yer bırakmamışlar” başlıklı haberde, çoğu deprem bölgesinde hasar gören binalara ait 7 fotoğraf, kentsel dönüşüm yapılacak yerleri gösteren 2 harita ve 2 kupür kullanılmıştır.
Son 20 yılda kentsel dönüşüm hamlesinin CHP’li belediyeler ile Mimar Odaları tarafından engellendiği ileri sürülen internet sitesindeki haber metni, fotoğraf altı spotlar şeklinde yayınlanmıştır. Kentsel dönüşümü şehircilik esas ve ilkelerine aykırılık iddiasıyla dava açıp engellediği ileri sürülen şikayetçilerden Tezcan Karakuş Candan’a yönelik, “Çankaya Belediyesi’nde çalışırken 7.5 yıllık sürede sadece 60 kez işe giden ve İçişleri Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulu’nun kararıyla memuriyetten çıkarılan Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan, kentsel dönüşümü baltalayan listenin başında yer aldı” ifadelerine yer verilmiştir.
* 27.02.2023 tarihinde Ömer Çetin imzasıyla yayınlanan “Bu utancın mimarı dönüşüm karşıtları” başlıklı haberin konusu ise Ankara’nın Altındağ İlçesi’nde 2017 yılında Bakanlar Kurulu kararıyla riskli alan ilan edilen mahallede kentsel dönüşümle ilgili açılan davalardır. Söz konusu mahalledeki binaları gösteren ve birinde şikâyetçi Tezcan Karakuş Candan’ın yer aldığı 8 fotoğraf ile 2 tweet kupürünün kullanıldığı haberde, hazırlanan imar planına karşı 68 dava açıldığı; bunlardan 20’sini Mimarlar Odası’nın açtığına yer verilmiştir. Bu davalarda, şehircilik esas ve ilkelerine aykırı olduğu gerekçesiyle imar planlarının iptal edilmesinin eleştirildiği haberde, “Tezcan Karakuş Candan bu kararı büyük bir pişkinlikle rantsal dönüşüme karşı verilen bir hukuk mücadelesinin zaferi olarak lanse etti” denilmiştir.
Haberde “Terör propagandasından ceza aldı, bankamatikçilik yaptı memuriyetten atıldı” ara başlığı altında şikâyetçi hakkında “Ankara Mimarlar Odası’nın başkanı Tezcan Karakuş Candan ve 3 üye, önceki gün ‘terör örgütü propagandası yapmak’ suçundun 1 yıl 8”er ay hapis cezasına çarptırıldı. Dava, Mimarlar Odası Ankara Şubesi’nin 2021’de Avrupa’da yayın yapan PKK yandaşı JIN TV ve programcısı Güler Yıldız Bastion’a ödül verilmesi nedeniyle açılmıştı” ifadesine yer verilmiştir.
Şikâyet edilen haberler, ‘Asrın felaketi’ olarak nitelenen Kahramanmaraş merkezli depremin ardından, kentsel dönüşümün öneminin tartışıldığı süreçte yayınlanmıştır. Haberlerin konusu günceldir, yayınlanmasında kamusal yarar ve ilgi söz konusudur.
Muhabir Halit Turan imzalı haberde ülke genelinde, Ömer Çetin imzalı haberde ise Ankara’da bir semtte yargıdan dönen riskli alan ilanı kararları ve kentsel dönüşüm imar planlarının iptalleri konu edilmiştir. Haberlerde imar planları ve şehircilik uygulamalarını yasalara uygun hazırlamayanlar değil, denetleme görevini yerine getirenler suç işlemiş algısı oluşturularak hedef gösterilmiştir.
Her iki haber kamuoyunda, şikâyetçi Mimarlar Odası Ankara Şubesi yöneticilerinin kentsel dönüşüm karşıtı oldukları; halkı çürük binalarda oturmak zorunda bıraktıkları algısı oluşturan kurgu ve üslupla yayınlanmıştır. Şikâyetçiler hakkında haberdeki konuyla ilgisi olmayan geçmişteki olaylar gündeme getirilip olay bağlamından koparılmış ve özle biçim dengesi bozulmuştur. İmar plan ve uygulamalarının şehir planlama esaslarına ve yasalara uygunluğunu denetleme yükümlülüğünü yerine getirerek yargıya başvuran şikâyetçi Mimarlar Odası Ankara Şubesi suçlu gösterilmiştir. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşu yöneticisi olan şikâyetçiler, hakarete ve iftiraya maruz kalmış ve aşağılanmıştır.
Gazetecinin görevi, gerçekleri araştırıp ortaya çıkarmak, bozmadan ve çarpıtmadan, tam da olduğu gibi aktarmaktır. Muhabirler Halit Turan ve Ömer Çetin imzalı haberlerde ‘engel olmadık yer bırakmadılar’ ve ‘utancın mimarı’ gibi ifadeleriyle şikâyetçilere nesnel olmayan suçlamalarda bulunularak somut gerçek çarpıtılmış; eleştiri ve ifade özgürlüğü sınırları aşılarak etik ihlali yapılmıştır.
Açıklanan bu nedenlerle şikâyet edilen “İşte muhalefetin kentsel dönüşüm haritası! Türkiye’de engel olmadık yer bırakmamışlar” ve “Bu utancın mimarı dönüşüm karşıtları” başlıklı haberlerde Basın Meslek İlkeleri’nin “Kişileri ve kuruluşları eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez” şeklindeki 4’üncü maddesinin ihlal edildiği kanaatindeyiz. Şikâyet edilenler hakkında Basın Meslek İlkeleri’nin 4’üncü maddesini ihlalden ‘UYARI’ kararı verilmesini öneririz.
YÜKSEK KURUL DEĞERLENDİRMESİ :
Basın Konseyi Yüksek Kurulu, 12.04.2023 tarihindeki toplantıda şikâyet başvurusunu görüşmüştür. Söz alan üyeler şikâyet konusu haberlerde etik ihlali olup olmadığı konusunda farklı görüş bildirmiştir.
Üyelerin büyük çoğunluğu şikâyet edilen haberlerde etik ihlali olduğu görüşünü savunmuştur. Rapordaki tespitlere katılan üyeler, her iki haberde de kasıtlı olarak gerçeğin çarpıtıldığını; mahkemelerin verdiği imar planı iptali kararlarının üstü örtülerek, riskli alan ve kentsel dönüşüm projelerini sanki şikâyetçilerin engellediği algısının oluşturulduğunu vurgulamıştır. Haberlerin kurgu ve üslubunun, şikâyet edilenlerin salt haber vermek amacıyla hareket etmediğini ortaya koyduğunu; şikâyetçilere karşı kamuoyunda husumet oluşturmanın hedeflendiğini söyleyen üyeler, Basın Meslek İlkeleri’nin 4’üncü maddesi yerine 3’üncü maddesini ihlalden karar alınması gerektiğinde görüş birliğine varmıştır. Üyelerden bazıları ihlalin ağırlığı karşısında şikayet edilenler hakkında ‘KINAMA’ kararı alınmasını önermiş, ancak çoğunluk ‘UYARI’ kararının yeterli olacağını savunmuştur.
Rapordaki etik ihlali olduğu tespitine katılmayan üyeler ise haberlerde, deprem nedeniyle gündemde olan riskli alan uygulamaları ve kentsel dönüşümünde mevcut durumun rakamlar verilerek konu edildiğini dile getirmiştir. Bu görüşteki üyeler haberlerde, şikâyetçilerin dava açması ve yargının verdiği iptal kararlarını kentsel dönüşüme engel gösterdiğini, bunun doğru ya da yanlış olduğunun tartışmaya açık olduğunu vurgulamıştır. Etik denetimin bu görüşün doğru ya da yanlışlığı üzerine yapılamayacağını belirten üyeler, haberlerin eleştiri ve ifade özgürlüğü kapsamında olduğunu savunarak ‘ŞİKÂYETİN YERSİZLİĞİ’ kararı alınmasını talep etmiştir.
SONUÇ :
Müzakerenin tamamlanmasının ardından oylamaya geçmiştir. Yüksek Kurul şikâyet edilen haberlerde Basın Meslek İlkeleri’nin “Kamusal görev olan gazetecilik, ahlaka aykırı özel amaç ve çıkarlara alet edilemez. Gazeteci, halkın haber alma ve gerçekleri öğrenme hakkını gözetir” şeklindeki 3’üncü maddesinin ihlal edildiğini OY ÇOKLUĞU ile satmamış; şikâyet edilenler hakkında OY ÇOKLUĞU ile “UYARI” kararı almıştır.
Sonuç olarak şikâyet edilen Sabah Gazetesi muhabirleri Halit Turan ve Ömer Çetin haklarında Basın Meslek İlkeleri’nin 3’üncü maddesini ihlalden OY ÇOKLUĞU ile ‘UYARI’ yaptırımı uygulanmasına karar verilmiştir.