BASIN KONSEYİ, ELMAS TV HAKKINDAKİ ŞİKÂYETTE ‘UYARI’
KARARI VERDİ
YÜKSEK KURUL KARARI
DOSYA NO : 2023 – 12
KARAR TARİHİ : 29.03.2023
ŞİKÂYET EDEN : Erdoğan ERDEM
Bağlık Mahallesi Kayalık Sokak No: 33- 1 D:7 EREĞLİ / ZONGULDAK
ŞİKÂYET EDİLEN : Akın KAVİ (Elmas TV Genel Müdürü)
Meşrutiyet Mah. Uzun Mehmet Caddesi Cenberci İşhanı Kat:1 ZONGULDAK
ŞİKAYET KONUSU :
ZONGULDAK merkezli ELMAS TV ve internet sitesi ELMAS67.COM’da, 19.12.2022
tarihinde yayınlanan “Ereğli halkı zehirleniyor” ve 30.12.2022 tarihinde yayınlanan
“Erdemir soyuluyor, yetkililer susuyor” başlıklı haberlerde Basın Meslek İlkeleri’nin
ihlal edildiği iddiasıyla şikâyette bulunulmuştur.
Şikâyetçi olan Ege Doğa Geri Kazanım A.Ş.’nin sahibi Erdoğan Erdem, Basın
Konseyi’ne 10.01.2023 tarihinde yaptığı başvuruda, kendisine ve şirketine iftira
atıldığını; hiçbir kanıt gösterilmeden ‘doğa katliamı yamak’ ve ‘Ereğli Demir Çelik
Fabrikası’nı soymakla’ suçlandığını savunmuştur. Ereğli Demir Çelik Fabrikası
(ERDEMİR) ile sözleşmeye bağlı olarak, çelik cürufunu ilgili yasa ve yönetmelikler
çerçevesinde işleyip, demir ve bakır gibi metalleri ayrıştırma işini yaptıklarını belirten
şikâyetçi, ortaya çıkan cürufun hem çimento ve inşaat sektöründe değerlendirilip
ülke ekonomisine yeniden kazandırıldığını, hem doğada kalmasının önlendiğini
anlatarak şu ifadelere yer vermiştir:
“Haberlerde, şahsım ve sahibi olduğum şirket, Erdemir gibi kamu yararına çalışan bir
sanayi kuruluşunu soymakla ve doğa katliamı yapmakla suçlanmış, herhangi bir
mahkeme kararına, belge ve bilgi ile fotoğraf ve görüntüye yer verilmemiştir.
Şahsım ve firmam alenen soyguncu ve çevre katliamcısı ilan edilmiş, bu iddiaları
destekleyecek hiçbir belgeye ve açıklamaya yer verilmemiştir. Bu iddialarla ilgili
herhangi bir mahkeme kararı yokken, soyguncu, vurguncu ve doğa katliamcısı gibi
ağır ithamlarla şahsım kamuoyunda küçük düşürülmüş, firmamın kurumsal kimliği
ciddi zarara uğratılmıştır.
Soygunculuk ve hırsızlık gibi kanunlarda cezai karşılığı olan eylemler sadece ‘iddia
ediliyor’ cümlesine dayandırılarak, hiçbir araştırma yapmadan, tek bir belgeye dahi
ulaşmadan bir iş insanına yöneltilebilecek ithamlar olmamalıdır. İki yıldır aynı
iddiaların yer aldığı haberleri yayınlayan kuruluşun yöneticileri veya haberi kaleme
alan gazeteciler, bilgime başvurma gereğini duymamıştır.”
Şikâyetçi, faaliyetlerini yasa ve yönetmeliklere uygun olarak yürüttüğüne ve
ayrıştırılan cürufun çevreye zararsız olduğuna ilişkin bazı belgeler de eklediği
başvuruda, şikâyet edilen hakkında Basın Meslek İlkeleri’nin 3, 4, 6, 9 ve 10’uncu
maddelerini ihlalden karar alınmasını talep etmiştir.
UZLAŞMA ÖNERİSİ :
Şikâyet başvurusu, şikâyet edilen Elmas TV Genel Müdürü Akın Kavi’ye 28.02.2023
tarihinde PTT ile gönderilmiş ve posta ‘alındı’ belgesi gelmiştir.
Şikâyet edilen yazılı yanıt vererek başvurudaki iddiaları kabul etmediğini bildirmiş,
taraflar arasında uzlaşma sağlanamamıştır.
ŞİKÂYET EDİLENİN YANITI :
Şikâyet edilen Akın Kavi, Basın Konseyi’ne 13.03.2023 tarihinde gönderdiği 5
sayfalık yanıtta ELMAS TV ve internet sitesi ELMAS67.COM ‘un Basın Meslek
İlkeleri’ne uygun habercilik yaptığını, doğruluğundan emin olmadıkları hiçbir haberi
yayınlamadıklarını savunarak şikâyetçinin iddialarını reddetmiştir.
Şikâyetçi şirketle ilgili defalarca haber yayınladıklarını belirten Akın Kavi, söz konusu
cürufun çevreye zararsız olduğuna ilişkin şikâyetçinin iddiasının geçersiz olduğunu,
gönderdiği belgelerin resmiyette geçerliliği bulunmadığını ve özel raporlar olduğunu
savunmuştur. Kdz. Ereğli Belediyesi’nin şirketin Kıyıcak Mahallesi sınırları içindeki
şirkete ait tesisin halk sağlığını tehdit ettiği gerekçesiyle yürüttüğü hukuk
mücadelesini kazandığını, Şehircilik İl Müdürlüğü’nün 700 bin lira, İl Tarım
Müdürlüğü’nün de 300 bin lira ceza kestiğini, ayrıca şirketin cüruf depolama
sahasının faaliyetlerine son verilmesi için çalışmaların sürdüğünü buna kanıt
göstermiştir.
Yanıtında, ERDEMİR ve şikâyetçi şirket hakkında Zonguldak Valiliği ile çevreci
kuruluş ve kişilerin açıklamalarına da yer veren Akın Kavi özetle, “Asılsız,
dayanaksız, belgesiz hiç bir haber yayınlamadık. Her haber kamu yararı gözetilerek
hazırlandı. Şikâyette bulunan firmanın Erdemir içinde ÇED raporu olmaksızın eleme
tesisi kurarak yasalara aykırı davrandığı bilirkişilere dayandırılarak haberleştirildi.
Şikâyete konu olan bu durumlar Zonguldak ve Ereğli’de birçok basın kuruluşunda
haberleştirildi. Şikâyetçi Erdoğan Erdem haber ekibimiz tarafından defalarca aranmış,
agresif tavırlarıyla sorularımızı cevapsız bırakmıştır. Şirketin genel müdürü
televizyonumuzda 14 Ekim 2021 tarihinde şirket adına açıklamalarda bulunmuştur.
Şikâyetçinin tekzip hakkına saygılıyız, göndermesi halinde yayınlarız” demiştir.
Başvuruda şikâyet edilmeyen, ancak şikâyetçinin sonradan ek olarak gönderdiği
belgelerde yer alan şantaj suçlaması konusu da şikâyet edilenin yanıtında, “Erdoğan
Erdem, Elmas TV’ye 2 yıl önce ödediği prodüksiyon hizmet bedelini bugün ‘Şantajla
benden para aldılar’ diyerek aleyhine yapılan haberler için yayın kuruluşumuzu
susturmaya çalışmıştır” ifadesiyle yer almıştır.
GENEL SEKRETERLİK GÖRÜŞÜ :
Şikâyet edilen “Ereğli halkı zehirleniyor” ve “Erdemir soyuluyor, yetkililer susuyor”
başlıklı haberler ELMAS TV ile kanalın internet sitesi ELMAS67.COM ‘da
yayınlanmıştır.
19.12.2022 tarihinde yayınlanan “Ereğli halkı zehirleniyor” başlıklı haberde, şikâyetçi
Erdoğan Erdem ile aynı soyadı taşıyan OYAK Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman
Savaş Erdem’in fotoğrafları kullanılarak “Erdem’ler işbaşında bunun adı ahbap çavuş
ilişkisi” başlıkları kullanılmıştır. Toplam 3 paragraflık haberde 2018 yılından beri
ERDEMİR’in cüruf bertaraf işinin şikâyetçi Erdoğan Erdem’in şirketine verildiği; OYAK
yönetiminin ona dokunulmazlık kalkanı sağladığı; işlenen cürufu fabrika sahasında
bırakan şirketin Elmas TV’nin ısrarlı yayınları karşısında dışarı çıkarmak durumunda
kaldığı ancak orada da çevreye zarar verdiği ileri sürülmüştür. Halen şirketin çevreye
zarar vermeye devam ettiği ileri sürülen haberde, şikâyetçi ve iş ilişkisinde olduğu
kuruluşların suç işlediği algısı yaratan sorular yöneltilmiştir.
30.12.2022 tarihinde yayınlanan “Erdemir soyuluyor, yetkililer susuyor” başlıklı
haberde, şikâyetçiye ait şirketin fabrika alanında cüruf eleme tesisi kurduğu, cürufun
göstermelik olarak bir kısmını dışarda kurduğu tesise taşıdığı yazılmıştır. “OYAK
Grubuna bağlı ERDEMİR’in farklı firmalar üzerinden cüruf ihalesini alan Erdoğan
Erdem, çevre ve insan sağlığını tehlikeye atmanın yanı sıra OYAK Grubuna bağlı
Erdemir Demir Çelik Fabrikası’nı adeta soyuyor” spotu kullanılan haberde de “Ereğli
halkı zehirleniyor” başlıklı haberdekine benzer içerik tekrarlanmıştır.
Şikâyet başvurusunda yer almamakla birlikte şikâyetçinin haber görüntülerini
gönderdiği flaş bellekte, şikâyet edilen haberlere benzer içerikte iki haber daha yer
almıştır. Hem televizyon kanalında, hem internet sitesinde 29.12.2022 tarihinde
“Hayırdır beyler! Orası babanızın çiftliği mi?” başlıklı haber ile 12.01.2023 tarihinde
yayınlanan “Alaplı OBS içinden pis kokular geliyor” başlıklı haberde, şikâyetçinin
OYAK ve Erdemir yöneticileri ile yöredeki bazı kişi ve kurumlarla işbirliği yaparak,
cüruf bertaraf işini yasa ve yönetmeliklere aykırı yaptığı; çevre ve insan sağlığını
tehdit ettiği ileri sürülmüştür.
Şikâyete konu haberler, ülkenin önemli sanayi kuruluşlarından biri olan Ereğli Demir
Çelik Fabrikaları’nda atıkların bertaraf edilmesi; ihaleyi alan şikâyetçi şirketin yasa ve
yönetmeliklere aykırı davranıp çevreye zarar verdiği iddialarıyla ilgilidir. Toplum çevre
konusunda duyarlıdır: Şikâyet edilen yayın kuruluşunun, konu edilen sanayi
kuruluşunda cürufların bertaraf edilmesinde izlenen yöntemi eleştirel üslupla
haberleştirmesinde sorun olmadığı gibi, kamusal ilgi ve yarar söz konusudur.
Bu durumda şikâyet edilen haberlerin yayınlanması değil, kanıtı ortaya konulmadan
şikâyetçiyi peşinen suçlu ilan etmeye dönük kurgu ve üslupla yayınlanması
sorunludur. Hem televizyonda görüntülü, hem internet sitesinde yazılı haberlerde
kanıtı ortaya konulmadan şikâyetçiye “Erdemir’i soyuyor”, “Doğa katliamı yapıyor”
ifadeleriyle suç isnadında bulunulmuştur. Yine haberlerde “Erdem’ler iş başında,
bunun adı ahbap çavuş ilişkisi” ve “Erdoğan Erdem bu gücü kimden alıyor?”
ifadeleriyle, usulsüzlük yapıldığı algısı oluşturma amacıyla hareket edilmiştir. Haber
verme amacının dışına çıkılmış, eleştiri ve ifade özgürlüğü sınırları aşılmış ve etik
ihlalinde bulunulmuştur.
Şikâyet edilenin yanıtında sözünü ettiği, şikâyetçinin de savcılığa suç duyurusunda
bulunduğuna ilişkin belge gönderdiği şantaj’ konusu ise başvuruda yer almadığı için
değerlendirme dışında bırakılmıştır. Zaten bu konuda yargı kararını beklemek
gerekir.
Açıklanan bu nedenlerle şikâyet edilen haberlerde Basın Meslek İlkeleri’nin “Kişileri
ve kuruluşları eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira
niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez” şeklindeki 4’üncü; “Suçlu olduğu yargı
kararıyla belirlenmedikçe hiç kimse ‘suçlu’ ilan edilemez” şeklindeki 9’uncu
maddelerinin ihlal edildiği kanaatindeyiz. Şikâyet edilen hakkında Basın Meslek
İlkeleri’nin 4 ve 9’uncu maddelerini ihlalden ‘UYARI’ kararı verilmesini öneririz.
YÜKSEK KURUL DEĞERLENDİRMESİ :
Basın Konseyi Yüksek Kurulu, şikâyet başvurusunu 29.03.2023 tarihinde yaptığı
toplantıda görüşmüştür. Genel Sekreterlik raporunun sunumunun ardından dosyanın
müzakeresine geçilmiş, söz alan üyeler, şikâyet edilen haberlerde etik ihlali olup
olmadığı konusunda farklı görüş savunmuştur.
Şikâyet edilen yayınlar ile haberlerde Basın Meslek İlkeleri’nin ihlal edilmediği
görüşündeki üyeler, bölgede çevre kirliliğine neden olduğu tartışılan sanayi
kuruluşunda atıkların bertaraf edilmesi konusuna dikkat çekildiğini savunmuştur.
Haberlerin, görünür gerçeği yansıttığını vurgulayan üyeler, çevre kirliliğinin
önlenmesine katkı sağladığını ve bu konuda farkındalık yaratmaya dönük olduğunu
ifade etmiştir. Ayrıca basının en önemli görevlerinden olan yolsuzlukların önlenmesi
bakımından yapılan haberlerin önem taşıdığına dikkat çekilmiştir. Bu görüşteki
üyeler, haberlerde ‘soyuluyor’ ve ‘katliam’ sözcüklerinin haberin içeriğine uygun
kullanıldığı, bir kişiye yönelik olmadığı ifadelerin abartılı olsa da etik ihlali
oluşturmadığını savunarak, ‘ŞİKÂYETİN YERSİZLİĞİ’ kararı alınmasını önermiştir.
Etik ihlali olduğu görüşünü savunan üyeler ise şikâyet edilen yayın kuruluşunun
şikâyetçi ve şirketi hakkında hem televizyonda, hem internet sitesinde yayınladığı
haberlerde “Erdemir’i soyuyor”, “Çevre katliamı yapıyor” ve “Ahbap çavuş ilişkisi”
ifadelerine sistematik olarak yer verildiğine dikkati çekmiştir. Sözü edilen bu
eylemlerin cezai karşılığı olduğunu belirten üyeler, şikâyetçi hakkında herhangi bir
yargı kararı bulunduğuna ya da dava açıldığına ilişkin tek bir kanıt ortaya
konulmadan ısrarla suç isnadında bulunulduğunu vurgulamıştır. Genel sekreterlik
raporunda haberlerde etik ihlali olduğuna ilişkin tespitlere katıldıklarını belirten üyeler,
ancak 4’üncü madde ihlalinin söz konusu olmadığını ve sadece 9’uncu maddenin
ihlal edildiği gerekçesiyle şikâyet edilen hakkında ‘UYARI’ kararı verilmesini uygun
olacağını belirtmişlerdir.
SONUÇ :
Müzakerenin tamamlanmasının ardından oylamaya geçmiştir. Yüksek Kurul şikâyet
edilen haberlerde Basın Meslek İlkeleri’nin “Suçlu olduğu yargı kararıyla
belirlenmedikçe hiç kimse ‘suçlu’ ilan edilemez” şeklindeki 9’uncu maddesinin ihlal
edildiğini OY ÇOKLUĞU ile satmamış; şikâyet edilen hakkında OY ÇOKLUĞU ile
“UYARI” kararı vermiştir.
Sonuç olarak şikâyet edilen Elmas TV Genel Müdürü Akın Kavi hakkında Basın
Meslek İlkeleri’nin 9’uncu maddesini ihlalden OY ÇOKLUĞU ile ‘UYARI’ yaptırımı
uygulanmasına karar verilmiştir.