BASIN KONSEYİ, A HABER TELEVİZYONU HAKKINDAKİ ŞİKÂYETTE ‘UYARI’ KARARI VERDİ
YÜKSEK KURUL KARARI
DOSYA NO : 2022- 41
KARAR TARİHİ : 25.102022
ŞİKAYET EDEN : Tezcan Karakuş CANDAN (TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Başkanı) Konur Sokak 4/3 YENİŞEHİR / ANKARA
ŞİKAYET EDİLEN : Şefik ÇALIK (A Haber Sorumlu Müdürü)
Güzeltepe Mah. Mareşal Fevzi Çakmak Cad. B Blok No:29/1/1 EYÜP/ İSTANBUL
ŞİKAYET KONUSU :
A HABER.COM.TR ile A Haber Televizyonunda 7.9.2022- 5.10.2022 tarihleri arasında yayınlanan “Bankamatik memuru Tezcan Karakuş Candan 1672 gün izin ve rapor almış”, “Tezcan Karakuş Candan memuriyetten ihraç edildi”, “Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan’ın saltanatı son buldu”, “Suçu ortaya çıkınca Atatürk maskesi taktı” ve “Çankaya Meclisi’nde haksız kazanç tartışması” başlıklı haberlerde, Basın Meslek İlkeleri’nin ihlal edildiği iddiasıyla şikâyette bulunulmuştur.
Basın Konseyi’ne 19.9.2022 ve 7.10.2022 tarihlerinde iki ayrı şikâyette bulunan TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan, televizyonda ve internet sitesinde yayınlanan haberlerde kendisiyle ilgili asılsız iddialarda bulunulduğunu, hedef gösterildiğini ve haber verme sınırlarını aşıldığını ileri sürülmüştür.
Şikâyetçi, haberlerin, kamuoyunda hakkında olumsuz algı yaratmak ve itibarını zedelemek amacıyla kurgulandığını; Danıştay 1’inci Daire tarafından hakkındaki soruşturma iznini kaldıran kararına rağmen, İçişleri Bakanlığı’nca hukuksuz şekilde soruşturma yapılıp memuriyetten ihraç kararı alındığını ileri sürmüştür. Gerçeğin çarpıtıldığı haberlerle kendisine yönelik linç kampanyası başlatıldığını söyleyen şikayetçi, yargı denetimine tâbi olan idari kararın haberlerde kasıtlı olarak kesin ve değişmeyecek karargibi sunulduğunu savunmuştur.
Söz konusu haberlerde kendisine iftira atıldığını, kişilik haklarına saldırıldığını ve hedef gösterildiğini ileri süren şikâyetçi, şikâyet edilen hakkında Basın Meslek İlkeleri’nin 4, 6 ve 13’üncü maddelerini ihlalden işlem yapılmasını talep etmiştir.
UZLAŞMA ÖNERİSİ :
Şikâyet başvurusu şikâyet edilen A Haber televizyonu ve AHABER.COM.TR Sorumlu Müdürü Şefik Çalık’a, PTT aracılığı ile gönderilmiş, posta ‘alındı’ belgesi gelmiştir.
Şikâyet edilen, başvurudaki iddialara süresinde yanıt vermemiş ve taraflar arasında uzlaşma sağlanamamıştır.
GENEL SEKRETERLİK GÖRÜŞÜ :
A Haber televizyonu ve AHABER.COM.TR’de şikâyete konu haberlerin ilki 7.9.2022 tarihinde “Bankamatik memuru Tezcan Karakuş Candan 1672 gün izin ve rapor almış” başlığı ile yayınlanmıştır. Haberin spotunda “İçişleri Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulu’nun kararıyla devlet memurluğundan çıkarma cezası verilen Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan’ın 1672 gün (yaklaşık 4.5 yıl) izin ve rapor aldığı ortaya çıktı” ifadelerine yer verilmiştir.
Haber metninde şikâyetçi hakkında 2015 yılında soruşturma açıldığı ve Belediye Teftiş Kurulu Başkanlığı’nca hazırlanan dosyanın işlemden kaldırıldığı yazılmıştır. Sonraki süreçte İçişleri Bakanlığı müfettişlerince hazırlanan raporda, şikayetçinin belediyenin turnike sisteminden giriş kaydının tutulduğu föylerde imzasının bulunmadığı belirtilerek “Göreve başladığı tarihten itibarın 27 yıllık hizmetinde 1672 gün (yaklaşık 4.5 yıl) izin ve rapor kullandığı görülmüştür” ifadesinin yer aldığı vurgulanmış ve memuriyetten ihraç erilmesi anlatılmıştır.
Şikâyetçinin memuriyetten ihracı sonrasında hem televizyonda, hem internet sitesinde “Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan’ın saltanatı son buldu. Ak Parti’den flaş çağrı: Aldığı paraları iade etsin”, “Tezcan Karakuş Candan memuriyetten ihraç edildi”, “Suçu ortaya çıkınca Atatürk maskesi taktı” ve “Çankaya Meclisi’nde haksız kazanç tartışması” başlıklı haberler yayınlanmıştır. Şikâyetçi hakkında İçişleri Bakanlığı’nın aldığı memuriyetten ihraç kararının savunulduğu haberlerde, Belediye Meclisi’ndeki tartışmalarda muhalif üyelerin şikayetçiye yönelik “Sözde belediye çalışanı mimar”, “Bugüne kadar 4 milyon lirayı haksız cebe indiren bu kadın”, “Belediye koridorlarında şov yapmasına izin verildi”, “Tezcan Karakuş Candan sabıkalı CHP zihniyetinin çarpık anlayışın sadece bir örneği” sözleri öne çıkarılmıştır. Haberler, şikâyetçi hakkında kamuoyunda olumsuz algı yaratacak şekilde kurgulanmış, suçlayıcı üslup kullanılmıştır.
Şikâyetçi, kamu kurumu niteliğinde meslek örgütü olan Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı ve toplumda tanınan bir kişidir. Oda başkanlığı, üniversite ders vermenin yanında mimar olarak görevli olduğu Çankaya Belediyesi’nde izinsiz işe gitmediği iddiasıyla memuriyetten ihraç edilmesi haber değeri taşır, yayınlanmasında kamusal ilgi ve yarar vardır.
Gazeteci olayları araştırıp gerçeği ortaya çıkarmak; gizlemeden, bozmadan ve çarpıtmadan kamuoyuna aktarmakla görevlidir. Şikâyetçinin memuriyetten ihracı kararının Danıştay 1’inci Daire’nin soruşturma iznini iptal etmesine rağmen İçişleri Bakanlığı’nca soruşturma yapılarak alındığı; bu kararın yargı denetimine tâbi ve değişmesi olası idari karar olduğu; şikâyetçinin Belediye, Oda ve Üniversitedeki görevlerini idarenin ve sıralı amirlerin bilgisiyle yaptığını savunduğu bilgilerine haberlerde yer verilmemiştir. Bunlar ihmal edilebilecek ayrıntılar değil, okurun gerçeği tam olarak öğrenmesi için gereklidir. Televizyonda süre kısıtlılığı nedeniyle yer verilememiş olsa da internet sitesindeki haberlerde bu bilgiler ya bilerek gizlenmiş, ya da araştırıp soruşturmaksızın manipülasyon amaçlı haber yayınlanmıştır.
Haberdeki kurgu ve üslubun olgu yerine algıya yönelik olması bir yana “Candan’ın saltanatı son buldu”, “Sözde belediye çalışanı mimar”, “4 milyonu cebe indiren bu kadın” ifadeleriyle eleştiri ve ifade özgürlüğü sınırları aşılmıştır. Şikâyetçi, kamusal görev yapan ve toplumda tanınan kişi olarak hakkında ağır ve sarsıcı eleştirilere tahammül göstermek durumunda olsa da hakarete katlanması beklenemez.
Şikâyet edilen haberlerde, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşunun yöneticisi olan şikâyetçinin mesleki kariyeri ve toplumdaki saygınlığına zarar vermenin hedef alınması, kişilik haklarına saldırılması, hakarete ve aşağılanmaya maruz bırakılması etik ihlali oluşturmuştur.
Açıklanan bu nedenlerle şikâyet edilen haberlerde, Basın Meslek İlkeleri’nin “Kamusal bir görev olan gazetecilik, ahlaka aykırı özel amaç ve çıkarlara alet edilemez. Gazeteci halkın haber alma ve gerçekleri öğrenme hakkını gözetir” şeklindeki 3’üncü; “Kişileri ve kuruluşları eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez” şeklindeki 4’üncü maddelerinin ihlal edildiği kanaatindeyiz. Şikâyet edilen hakkında, Basın Meslek İlkeleri’nin 3 ve 4’üncü maddelerini ihlal ettiği gerekçesiyle ‘UYARI’ kararı alınmasını öneririz.
YÜKSEK KURUL’UN DEĞERLENDİRMESİ :
Basın Konseyi Yüksek Kurulu 25.10.2022 tarihinde yaptığı toplantıda şikâyet başvurusunu görüşmüştür. Genel Sekreterlik raporunun sunumunun ardından, toplantıya katılıp açıklama yapma talebinde bulunan şikâyetçi Tezcan Karakuş Candan salona davet edilmiş ve Yüksek Kurul üyelerince dinlenmiştir.
Şikâyetçi, Çankaya Belediyesi’ndeki memuriyeti ve İçişleri Bakanlığı’nca memuriyetten çıkarılma kararı sürecini anlatmış ve kararın hukuksuz olduğunu; böyle bir kararın alınması için görev yaptığı kurumun (belediye) soruşturma yapması gerektiğini anlatmıştır. Buna uyulmadığı gibi, İçişleri Bakanlığı’nın verdiği soruşturma iznini iptal eden yargı kararının da çiğnediğini ileri süren şikâyetçi, bu iptale ilişkin Danıştay’ın 18.5.2022 tarihli kararını ve İçişleri Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulu’nun 6.9.2022 tarihinde aldığı memuriyetten çıkarma kararını Yüksek Kurula sunmuştur.
Yüksek Kurul üyelerinin sorularını yanıtlayan şikâyetçi ‘izinsiz ve özürsüz işe gitmemek’ gibibir durumun söz konusu olmadığını söylemiştir. Belediyedeki görevinin yanında, kamu niteliğindeki meslek örgütü olan Mimarlar Odası Şube Başkanı olduğunu belirten şikâyetçi, “Belediye Başkanının onayı ile üniversitede de görev yapıyorum. İşyerim bana bu 3 görevi vermiş. Kurumlarla ortak projeler hazırlayıp uyguluyoruz, ben proje yöneticisi olarak dışarıda da bulunuyorum. Bu nedenle işyerim bana geliş gidişte ‘imzasını aramıyorum’ diyor, olay budur” demiştir. Şikâyetçi, cevap ve düzeltme talebinde bulunup bulunmadığı sorusuna, bu yayın grubu daha önce gönderdikleri cevap yazılarını yayınlamadıkları için bu kez cevap ve düzeltme talebinde bulunmadıklarını söylemiştir.
Şikâyetçi tek merkezden verilen talimatla kendisine yönelik gerçek dışı haber yayınlatıldığını, aynı manşetler atılarak linç kampanyası yürüttüğünü, şikâyet edilen haberlerde de kendisine suç isnadında bulunulduğunu, kişilik hakları ve toplumdaki saygınlığının yanı sıra iş yaşamına saldırıldığını ileri sürmüştür.
Şikâyetçinin toplantıdan ayrılmasının ardından Yüksek Kurul dosyanın müzakeresine geçmiştir. Söz alan üyelerin tamamı, Genel Sekreterlik raporunda şikâyet konusu haberlerde etik ihlali olduğu yönündeki tespitleri ve bu ihlalin gerekçelerini isabetli bulmuştur.
Şikâyet edilen haber ve yayınlarda, şikâyetçinin memuriyetten ihraç kararına gerekçe gösterilen iddiaların sanki kesin gerçekmiş gibi kurgulanıp sunulduğuna dikkat çeken üyeler, hüküm ifadeleriyle şikâyetçiye suç isnadında bulunulduğunu söylemiştir. Üyeler, haberlerde, aşağılayıcı ve küçük düşürücü ifadelere yer verilerek, kamusal görev yapan şikâyetçinin toplumdaki saygınlığına ve kişilik haklarına saldırıldığını dile getirmiştir.
SONUÇ :
Müzakerenin tamamlanmasının ardından oylamaya geçilmiş ve Yüksek Kurul, şikâyet konusu haber ve yayınlarda Basın Meslek İlkeleri’nin “Kişileri ve kuruluşları, eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez” şeklindeki 4’üncü;
“Soruşturulması gazetecilik olanakları içinde bulunan haberler, soruşturulmaksızın veya doğruluğuna emin olunmaksızın yayınlanamaz” şeklindeki 6’ncı maddelerinin ihlal edildiğini OY BİRİLĞİ ile saptamış; şikâyet edilen hakkında yine OY BİRLİĞİ ile ‘UYARI’ kararı almıştır.
Şikâyet edilen AHABER.COM.TR ve A Haber televizyonu Sorumlu Müdürü Şefik Çalık hakkında, Basın Meslek İlkeleri’nin 4 ve 6’ncı maddelerini ihlalden OY BİRLİĞİ ile ‘UYARI’ kararı alınmasına karar verilmiştir.