BASIN KONSEYİ, TAKVİM GAZETESİ HAKKINDAKİ ŞİKÂYETTE ‘KINAMA’ KARARI VERDİ
YÜKSEK KURUL KARARI
DOSYA NO : 2022- 36
KARAR TARİHİ : 25.102022
ŞİKAYET EDEN : Tezcan Karakuş CANDAN (TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Başkanı) Konur Sokak 4/3 YENİŞEHİR ANKARA
ŞİKAYET EDİLEN : Şefik ÇALIK (Takvim Gazetesi Sorumlu Yazı İşleri Müdürü)
Güzeltepe Mah. Mareşal Fevzi Çakmak Cad. B Blok No:29/1/1 EYÜP- İSTANBUL
ŞİKAYET KONUSU :
TAKVİM gazetesi ile gazetenin internet sitesinde, 6.9.2022 tarihinde yayınlanan “Çankaya Belediyesi’nde bankamatik memuru olarak çalışan Tezcan Karakuş Candan devlet memurluğundan ihraç ediliyor” ve 2.10.2022 tarihinde yayınlanan “Karakuş uçtu. Bankamatik memuru şov yaptı” başlıklı haberlerde, Basın Meslek İlkeleri’nin ihlal edildiği iddiasıyla şikâyette bulunulmuştur.
Basın Konseyi’ne 19.9.2022 ve 7.10.2022 tarihlerinde başvuruda bulunan Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan, şikâyet konusu haberlerdeki “Külliye iftirasının mimarı bankamatikçi Tezcan şutlandı”, “Bu da bankamatik mimarı”, “Yılın pişkini ödülüne aday”, “Utanmazlarda bugün CHP’li bankamatik Tezcan”, “Harekete geçildi hesap verecek”, “Karakuş uçtu” ve “Bankamatik memuru şov yaptı” ifadelerinin, haber verme sınırlarını aştığını iddia etmiştir.
Şikâyetçi, haberlerde Danıştay 1’inci Dairesi tarafından hakkındaki soruşturma iznini kaldıran karara rağmen, İçişleri Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulu tarafından alınan memuriyetten çıkarma kararının, yargı denetimine açık idari karar olduğu gerçeğinin kasıtlı olarak gizlenerek kesin kararmış gibi sunulduğunu savunmuştur.
Hakkında kamuoyunda olumsuz algı yaratmak kastıyla iftira atıldığını, hedef gösterildiğini, kişilik haklarına saldırıldığını ve hakarete maruz bırakıldığını ileri süren şikâyetçi, Basın Meslek İlkeleri’nin 4, 6 ve 13’üncü maddelerini ihlalden şikâyet edilen hakkında işlem yapılmasını talep etmiştir.
UZLAŞMA ÖNERİSİ :
Şikâyet başvurusu şikâyet edilen Takvim Gazetesi ile İnternet Sitesi Sorumlu Müdürü Şefik Çalık’a, PTT aracılığı ile gönderilmiş, posta ‘alındı’ belgesi gelmiştir.
Şikâyet edilen, başvurudaki iddialara süresinde yanıt vermemiş ve taraflar arasında uzlaşma sağlanamamıştır.
GENEL SEKRETERLİK GÖRÜŞÜ :
Şikâyete konu haberler 6.9.2022 tarihinde Takvim gazetesinde ve gazetenin internet sitesinde “Çankaya Belediyesi’nde bankamatik memuru olarak çalışan Tezcan Karakuş Candan devlet memurluğundan ihraç ediliyor” ve 2.10.2022 tarihinde “Karakuş uçtu. Bankamatik memuru şov yaptı” başlıklarıyla yayınlanmıştır.
Şikâyet konusu ilk haberde, Çankaya Belediyesi’nde mimar olan şikayetçinin İçişleri Bakanlığı Teftiş Kurulu tarafından işe gitmediği gerekçesiyle memuriyetten ihraç edildiği; göreve başladığı 11 Ağustos 1993’ten ihraç edilene kadar 1567 gün izin ve rapor kullandığı ve bu sürenin toplam 4.5 yıla karşılık geldiği yazılmıştır. Haberde şikâyetçinin fotoğraflarının da yer aldığı “Külliye iftirasının mimarı bankamatikci Canan (Candan) şutlandı”, “Bu da bankamatik mimarı”, “Yılın pişkini ödülüne aday”, “Utanmazlarda bugün CHP’li bankamatik Tezcan”, “Bankamatik memuru yalan makinesi itiraf etti” spotları kullanılmıştır. “Karakuş Uçtu” başlıklı haber ise şikâyetçinin memuriyetten ihracının ardından belediyeden törenle uğurlanırken “Bu hukuksuz karardan sonra yargı sürecimiz başlayacak. Bugünden itibaren devlet memuru değilim. Yeminini ettiğim Mustafa Kemal’in memuruyum” dediği vurgulanarak, “Bankamatik memuru şov yaptı”, “Yaptığı açıklama pes dedirtti” ifadelerine yer verilmiştir.
Şikâyetçi, kamu kurumu niteliğinde meslek örgütü olan Mimarlar Odası Ankara Şubesi Başkanıdır ve toplumda tanınmaktadır. Oda başkanlığı, üniversite ders vermenin yanında mimar olarak görev yaptığı Çankaya Belediyesi’nde izinsiz göreve gelmediği iddiasıyla memuriyetten ihraç edilmesi haber değeri taşır, kamusal ilgi uyandırır ve yayınlanmasında yarar vardır.
Gazeteci olayları araştırıp gerçeği ortaya çıkarmak; gizlemeden, bozmadan ve çarpıtmadan kamuoyuna aktarmakla görevlidir. Haberlerde şikayetçinin memuriyetten ihraç kararının nasıl alındığı; örneğin Danıştay 1’inci Daire’nin 18.5.200 tarihinde soruşturma iznini iptal etmesine karşın İçişleri Bakanlığınca soruşturmanın sürdürüldüğü; Bakanlık Yüksek Disiplin Kurulu’nun aldığı kararın idari karar ve yargı denetimine tâbi olduğu; şikâyetçinin Belediye, Oda ve Üniversitedeki görevlerini idarenin ve sıralı amirlerin bilgisiyle yaptığını savunduğu bilgilerine yer verilmemiştir. Bunlar ihmal edilebilecek ayrıntılar değil, okurun gerçeği tam olarak öğrenmesi için gereklidir. Şikâyet edilen bu bilgileri haberde ya kasıtlı olarak gizlenmiş ya da araştırıp soruşturmaksızın manipülasyon amaçlı haber yayınlanmıştır. Her iki durumun da sorumlu gazetecilik ilkelerine bağdaştırılamaz..
Haberdeki kurgu ve üslubun olgu yerine algıya yönelik olması bir yana, “Külliye iftirasının mimarı bankamatikci Canan şutlandı”, “Yılın pişkini ödülüne aday”, “Utanmazlarda bugün CHP’li bankamatik Tezcan”, “Bankamatik memuru yalan makinesi itiraf etti”, “Bankamatik memuru şov yaptı”, “Yaptığı açıklama pes dedirtti” ifadeleriyle eleştiri ve ifade özgürlüğü sınırları aşılmıştır.
Şikâyet edilen haberlerde kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşunun yöneticisi olan şikâyetçinin mesleki kariyeri ve toplumdaki saygınlığı hedef alınmış, kişilik haklarına saldırılmış, hakarete ve aşağılanmaya maruz bırakılarak etik ihlalinde bulunulmuştur. Kamusal görev yapan ve toplumda tanınan kişiler, ağır ve sarsıcı eleştirilere tahammül göstermek durumunda olsalar da hakarete katlanmaları beklenemez.
Açıklanan bu nedenlerle şikâyet edilen haberlerde, Basın Meslek İlkeleri’nin “Kamusal bir görev olan gazetecilik, ahlaka aykırı özel amaç ve çıkarlara alet edilemez. Gazeteci halkın haber alma ve gerçekleri öğrenme hakkını gözetir” şeklindeki 3’üncü; “Kişileri ve kuruluşları eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez” şeklindeki 4’üncü maddelerinin ihlal edildiği kanaatindeyiz. Şikâyet edilen hakkında Basın Meslek İlkeleri’nin 3 ve 4’üncü maddelerini ihlal ettiği gerekçesiyle UYARI kararı alınmasını öneririz.
YÜKSEK KURUL’UN DEĞERLENDİRMESİ :
Basın Konseyi Yüksek Kurulu, 25.10.2022 tarihinde yaptığı toplantısında şikâyet başvurusunu görüşmüştür. Genel Sekreterlik raporunun sunumunun ardından, toplantıya katılıp açıklama yapma talebinde bulunan şikâyetçi Tezcan Karakuş Candan salona davet edilip dinlenmiştir.
Şikâyetçi önce Çankaya Belediyesi’ndeki memuriyetten ihraç edilmesi sürecini anlatmış ve İçişleri Bakanlığı’nca alınan bu kararının hukuksuz olduğunu savunmuştur. Böyle bir karar alınabilmesi için soruşturmanın kendi kurumu olan belediye tarafından yapılması gerektiğini vurgulayan şikâyetçi buna uyulmadığı gibi İçişleri Bakanlığı’nın kendisi hakkındaki soruşturma iznini iptal eden yargı kararını da tanımadığını söylemiştir. Şikâyetçi, soruşturma izninin iptaline ilişkin Danıştay’ın 18.5.2022 tarihli kararı ile İçişleri Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulu’nun 6.9.2022 tarihinde aldığı memuriyetten çıkarma kararını ve ilgili belgeleri de sunmuştur.
Yüksek Kurul üyelerinin yönelttiği soruları yanıtlayan şikâyetçi, memuriyetten çıkarılmasına gerekçe gösterilen ‘izinsiz ve özürsüz işe gitmemek’ gibi bir durumun söz konusu olmadığını söylemiştir. Belediyedeki görevinin yanında Mimarlar Odası Şube Başkanı olduğunu anlatan şikâyetçi, “Belediye Başkanının onayı ile üniversitede de görev yapıyorum. İşyerim bana bu 3 görevi vermiş. Kurumlarla ortak projeler hazırlayıp uyguluyoruz ve proje yöneticisi olarak dışarıda da bulunmam gerektiği için geliş gidişte imza atmam istenmiyor. İşyerim bana ‘İmzanı aramıyorum’ diyor” ifadelerini kullanmıştır. Üyelerin, cevap ve düzeltme hakkını kullanıp kullanmadığı sorusuna da şikâyetçi, daha önce gönderdikleri cevap yazıları yayınlanmadığı için bu kez talepte bulunmadıklarını söylemiştir.
Şikâyetçi aralarında Takvim gazetesinin de bulunduğu bazı yayın kuruluşlarının, belli merkezden aldıkları talimatla kendisi hakkında aynı manşetlerle gerçek dışı haberler yayınlayıp linç kampanyası başlattığını ileri sürmüştür. Şikâyete konu haberlerde kendisine suç isnadında bulunulduğunu, hakarete edildiğini, iş yaşamı ile toplumdaki saygınlığına ve kişilik haklarına saldırıldığını söyleyen şikâyetçi, şikâyet edilen yayın kuruluşu hakkında başvurusundaki taleplere uygun karar alınmasını istemiştir.
Şikâyetçinin salondan ayrılmasının ardından Yüksek Kurul dosyanın müzakeresine geçmiştir. Söz alan üyeler, şikâyet konusu haberlerde etik ihlali olduğu görüşünde ittifak etmiştir. Genel Sekreterlik raporunda şikayet edilen haberlerde etik ihlali olduğu ve ‘kınama’ kararı alınması önerisini ve gerekçelerini isabetli bulun üyeler, sadece Basın Meslek İlkeleri’nin ihlal edilen maddelerinden 3’üncü madde yerine 6’ncı maddenin daha uygun olup olmayacağını tartışmıştır. Üyeler, şikâyet edilenin Basın Meslek İlkeleri’nin 4 ve 6’ncı maddelerini ihlal ettiği konusunda görüş birliğine varmıştır.
SONUÇ :
Müzakerenin tamamlanmasının ardından oylamaya geçmiştir. Yüksek Kurul, şikâyet edilen haberlerinde Basın Meslek İlkeleri’nin “Kişileri ve kuruluşları, eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez” şeklindeki 4’üncü;
“Soruşturulması gazetecilik olanakları içinde bulunan haberler, soruşturulmaksızın veya doğruluğuna emin olunmaksızın yayınlanamaz” şeklindeki 6’ncı maddelerinin ihlal edildiğini OY BİRİLĞİ ile saptamış; şikâyet edilen hakkında yine OY BİRLİĞİ ile ‘KINAMA’ kararı almıştır.
Şikâyet edilen Takvim gazetesi Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Şefik Çalık hakkında Basın Meslek İlkeleri’nin 4 ve 6’ncı maddelerini ihlalden OY BİRİLĞİ ile ‘KINAMA’ kararı alınmasına karar verilmiştir.