BASIN KONSEYİ, GAZETECİ NİJAT AYVAZ HAKKINDA ‘KINAMA’ KARARI ALDI
YÜSEK KURUL KARARI
DOSYA NO : 2022- 34
KARAR TARİHİ : 05.10.2022
ŞİKAYETÇİ : Şener Zeynel SARGIN (CHP Tekirdağ İl Başkanı)
ŞİKAYET EDİLEN : Nijat AYVAZ (Haber Trak Gazetesi yazarı)
ŞİKÂYET KONUSU :
Tekirdağ’da gazetecilik yapan aynı zamanda Lambadaki Cin adlı YouTube Kanalı sahibi gazeteci Nijat Ayvaz hakkında, 19.08.2022 tarihinde Tekirdağ Belediyesi’nin yeni hizmet binası açılış töreninde belediye işçilerini protestoya teşvik ettiği; gazetecilik mesleği ile bağdaşmayan tutum içine girerek Basın Meslek İlkeleri’ni ihlal ettiği iddiasıyla şikâyette bulunulmuştur.
Şikâyetçi CHP Tekirdağ İl Başkanı Şener Zeynel Sargın, 24.08.2022tarihinde yaptığı başvuruda, şikâyet edilenin eylemine ait fotoğraf ve video görüntülerini de eklemiştir. Şikâyet başvurusunda şu ifadeler yer almıştır:
“Genel Başkanımız Sayın Kemal Kılıçdaroğlu’nun katılımı ile gerçekleşen törende, basın kartı sahibi olduğu ifade edilen gazeteci Nijat Ayvaz’ın, alana bulunan sendika yöneticileri ve belediye işçilerini tahrik etmiştir. Çirkin sloganlar atarak düzenlenen törenin sıkıntılı duruma sokulmasında rol oynadığı, görsel olarak tespit edilmiştir.
Gazeteci Nijat Ayvaz’a ait olduğu bilinen ‘Lambadaki Cin’ adlı Youtube kanalında 20.08.2022 tarihinde yayınladığı 8.14 ve 4.20 dakikalık iki farklı video ve Tekirdağ’da yayınlanan diğer basın organlarında yer alan fotoğraflarda da görüleceği gibi provokatörlük yaptığı sabit olan Nijat Ayvaz ile ilgili olarak Basın Meslek İlkeleri’ni ihlalden gerekli işlemin yapılmasını talep ediyoruz.”
UZLAŞMA ÖNERİSİ :
Şikâyet başvurusu, şikâyet edilen Nijat Ayvaz’a 29.08.2022 tarihinde PTT aracılığı ile gönderilmiş ve posta ‘alındı’ belgesi gelmiştir.
Şikâyet edilen, başvurudaki iddialara süresinde yanıt vermemiş ve taraflar arasında uzlaşma sağlanamamıştır.
GENEL SEKRETER GÖRÜŞÜ
Şikâyetin konusu, Tekirdağ’da gazetecilik yapan Nijat Ayvaz’ın, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun da katılımıyla gerçekleştirilen Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi Hizmet Binasının açılış törenini takibi sırasındaki eylemleriyle Basın Meslek İlkeleri’ni ihlal ettiği iddiasıdır.
Şikâyet başvurusunda Nijat Ayvaz’ın, toplusözleşme anlaşmazlığı nedeniyle Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi yönetimini protesto eden işçilerin arasına girerek onları kışkırttığı; gazetecilik görevi ve mesleğin saygınlığı ile bağdaşmayan tutum sergileyip provokatörlük yaptığı ileri sürülmüştür. Şikâyet edilenin kendisine ait Lambadaki Cin adlı YouTube kanalından yaptığı yayın ve yerel basında yer alan haberler ve fotoğraflar bu eylemi gerçekleştirdiğine kanıt olarak sunulmuştur.
Gazeteci Nijat Ayvaz, Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi’nin hizmet binasının 19.08.2022 tarihinde saat 14.45- 16.30’da yapılan açılış törenini başından sonuna kadar izlemiştir. Törenden çekilen görüntüleri 8 dakika 14 saniyelik video olarak montajlayıp, belediye yönetimi ve ana muhalefet partisini aleyhine hazırladığı haberi, kendisine ait YouTube kanalında aynı gün yayınlamıştır.
Şikâyet edilen gazeteci, belediye yönetimi ve şikâyetçinin il başkanlığı görevini yaptığı partiyi hedef alan haberinde, görüntü akışına göre töreni yorumlayarak anlatmıştır. Yayında ekranda ‘Kılıçdaroğlu, eylem yapan işçileri görmezden geldi’, ‘Kılıçdaroğlu’na tepki, yuhalandı’, ‘Cumhuriyet Halk Partisi’ne hiç güven yok’, ‘Çok pis rezil oldular’, ‘Laf var, icraat yok’, ‘Kılıçdaroğlu’ndan Albayrak’a; Takma devam et talimatı’, ‘Belediye Genel Sekreter Yardımcısı yuhalandı’ spotlarını da kullanmıştır.
Haberde, protokolün konvoyla gelişi; tören alanının kürsüye uzak noktadan çekilen görüntüler; konuşmacıların anons edilmesi ve birkaç cümlelik sözlerle verilirken, alanın bir köşesinde toplanan ve ‘Sözleşme hakkımız söke söke alırız’, ‘Başkan şaşırma, sabrımızı taşırma’, ‘Direne direne kazanacağız’, ‘Hak, hukuk, adalet’ sloganı atan belediye işçilerinin protestosuna geniş yer almıştır.
Şikâyet edilen gazeteci, kürsüye uzak alanda toplanan ve protesto gösterisinde bulunan işçilerin açtığı pankartların önünden töreni anlatırken, belediye yönetimi ve ana muhalefet partisini eleştirmiştir. “İşçiler burada, halk nerede?”, “Burada 100 bin insan olmalıydı”, “Cumhuriyet Halk Partisi bu kadar mı?”, “Geliyor gelmekte olan değil, gidiyor gitmekte olan”, “Bu mu Türkiye lideri olacak?”, “Genel Sekreter anlatıyor, ‘Anlat kızım Marika’ derler buna”, “Bu halkın parası”, “İşçiler arkalarını döndü” ifadeleriyle de taraflı bir üslup kullanmayı tercih etmiştir.
Şikâyete konu yayın öncelikle objektiflikten uzaktır; yayın, şikâyetçinin il başkanlığını yaptığı parti ve belediye yönetimi hedef alınarak yapılmıştır. Şikâyet edilen gazeteci, belediye hizmet binası açılışında işçilerin yaptığı protesto gösterisini, karşı olduğu belediye yönetimi ve siyasi parti aleyhine haber yapmak için fırsat olarak değerlendirmiştir. Yayını kürsünün ve konukların bulunduğu yerden değil protesto gösterisinde bulunan işçilerin bulunduğu uzak köşede açılan pankartların önünden yapması, anlatımdaki üslubu ve kullandığı ifadeler bunun kanıtıdır.
Şikâyetçi Şenel Zeynel Sargın’ın il başkanı olduğu partiyi ve belediye yönetimini zor durumda bırakmak ve kamuoyu nezdinden itibarını zedelemek üzere kurgulanan; kent için önemli olan açılışın değil de sadece işçilerin protesto gösterisinin öne çıkarıldığı haberden rahatsızlık duyması doğaldır. Ancak, şikâyet edilen haberde geniş yer verilen protesto gösterisi gerçektir. Gazeteci, görünür gerçeğe aykırı olmamak kaydıyla olayları okura aktarırken kullanacağı haber tekniği ve üslubu belirleme hakkına sahiptir ve bu onun ifade özgürlüğüdür. Şikâyet edilenin de yayınında protesto gösterisini öne çıkarıp belediye yönetimi ve parti aleyhine yorum-haber yayınlaması etik ihlali oluşturmaz.
Şikayete konu olayda sorun, şikâyet edilen gazetecinin yayınladığı yorum-haberde değil, izlediği tören sırasında sergilediği tutum ve uyguladığı yöntemdedir. Kendisi her ne kadar YouTube kanalındaki yayında montajlayıp gizlemiş olsa da protesto gösterisine katıldığına; aralarına karıştığı işçileri kışkırttığına; belediye yönetimi ve ana muhalefet partisi aleyhine slogan attığına ilişkin haber ve görüntüler yerel basında yayınlanmıştır.
Gazetecinin olayları izleyip haberleştirerek gerçeği olduğu gibi okura aktarmanın yanı sıra gerektiğinde yorum yapma ve eleştirme hakkı vardır. Ancak gazeteci izlediği olayın önüne geçip haberin öznesi olamaya kalkışmaz. Mesleğin bu temel ilkesi “Gazeteci haber verir, haber olmaz” ya da “Gazeteci haber yapar, olay yapmaz” sözleriyle stajyerlik döneminde anlatılır. Şikâyet edilen gazetecinin takip ettiği bir açılış töreninde gazetecilik görevini bir yana bırakıp, protesto gösterisi yapan belediye işçilerinin arasına onlardan biriymiş gibi girmesi; slogan atması ve kışkırtıcılık yapması etik ihlali oluşturmaktadır.
Açıklanan bu nedenle şikâyet edilenin, kendisine ait ‘Lambadaki Cin’ adlı YouTube kanalındaki yayında, Basın Meslek İlkeleri’nin “Gazeteci görevini, taşıdığı sıfatın saygınlığına gölge düşürebilecek yöntem ve tutumla yapmaktan sakınır” şeklindeki 12’nci maddesini ihlal ettiği kanaatindeyiz. Şikâyet edilen hakkında KINAMA kararı alınmasını öneririz.
DEĞERLENDİRME VE SONUÇ :
Basın Konseyi Yüksek Kurulu, 05.10.2022 tarihinde yaptığı toplantıda dosyayı görüşmüştür. Genel Sekreterin raporunu sunmasının ardından dosyanın müzakeresine geçen Yüksek Kurul üyeleri, şikâyet konusu yayında etik ihlali olup olmadığı konusunda farklı görüş savunmuştur.
Yüksek Kurul’da söz alan üyelerin çoğunluğu, Genel Sekreterlik raporundaki tespitleri isabetli bulmuş ve şikâyet edilen yayında etik ihlali olduğu görüşünü savunmuştur. Gazetecinin görevinin izlediği ve araştırdığı olayları, gerçeği çarpıtmadan ve bozmadan okura/izleyiciye olduğu gibi aktarmak olduğu; yorum yapıp eleştiride bulunurken de algı yaratmak amacıyla olguyu değiştirme hakkı olmadığı vurgulanmıştır. Şikâyet edilenin izlediği açılış töreninde, protesto gösterisi yapanların arasına onlardan biriymiş gibi girmek suretiyle kendisini olayın öznesi olarak konumlandırdığına dikkat çeken üyeler, şikayet edilenin göstericilerle birlikte slogan atmasının da kışkırtıcılık ve militanlık olduğunu, gazetecilik görevi ve etiği ile bağdaşmadığını belirtmiştir. Çoğunluk, yapılan ihlalin ağırlığı nedeniyle şikâyet edilen hakkında Genel Sekreterlik raporunda önerilen ‘kınama’ kararı alınmasını yerinde bulurken, bazı üyeler ise ‘uyarı’ kararı alınmasının yeterli olacağını savunmuştur.
Yayında etik ihlali olmadığını savunan üyeler ise şikâyet edilenin, hizmet binası açılış töreni haberini işçilerin yaptığı protesto gösterisi üzerine kurgulandığını; gösterinin gerçek olduğunu ve dolayısıyla şikâyet edilenin gerçek haber yayınladığını savunmuştur. Bu üyeler, işçi hakları ve eylemlerine ilişkin haberlerin son dönemde medyada yer bulamadığını; şikâyet edilen haberin yorumlu ve taraflı olmasında sorun görmediklerini söylemiştir. Şikâyet edilenin ve sahibi olduğu YouTube kanalının taraflı yayın yaptığının zaten bilindiği, işçilerle birlikte slogan atmasının etik ihlali oluşturmadığı, eleştiri ve ifade özgürlüğü olduğu da üyeler tarafından dile getirilmiştir.
Yüksek Kurul, müzakerenin tamamlanmasının ardından yaptığı oylamada, şikâyet konusu yayında Basın Meslek İlkeleri’nin, “Gazeteci görevini, taşıdığı sıfatın saygınlığına gölge düşürebilecek yöntem ve tutumlarla yapmaktan sakınır” şeklindeki 12’nci maddesininihlal edildiğini OY ÇOKLUĞU ile saptamış; şikâyet edilenler hakkında OY ÇOKLUĞU ile ‘KINAMA’ kararı almıştır.
SONUÇ: Şikâyet edilen gazeteci Nijat Ayvaz hakkında Basın Meslek İlkeleri’nin 12’nci maddesini ihlalden OY ÇOKLUĞU ile ‘KINAMA’ kararı alınmasına karar verilmiştir.