BASIN KONSEYİ, CUMHURİYET.COM.TR HAKKINDA YAPILANİ BAŞVURUDA ‘ŞİKÂYETİN YERSİZLİĞİ’ KARARI VERDİ
YÜKSEK KURUL KARARI
DOSYA NO : 2022- 28
KARAR TARİHİ : 29.06.2022
ŞİKÂYET EDEN : Eskil Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. Abdullah ALTAN
ŞİKAYET EDİLEN : Mustafa BÜYÜKSİPAHİ (Cumhuriyet Genel Yayın Yönetmeni)
ŞİKÂYET KONUSU :
CUMHURİYET gazetesinin internet sitesinde sitesi cumhuriyet.com.tr’de 06.05.2022 tarihlerinde yayınlanan “Aksaraylı köylüler meraya OBS yapılmasına karşı: Bunun arkasında rant var” başlıklı haberlerde Basın Meslek İlkeleri’nin ihlal edildiği iddiasıyla şikâyette bulunmuştur.
Şikâyetçi olan Eskil Belediyesi vekili Av. Abdullah Altan tarafından Basın Konseyi’ne 13.05.2022 tarihinde yapılan başvuruda şikâyet konusu haberin gerçeklerle bağdaşmadığı; Organize Sanayi Bölgesi projesinin kasıtlı olarak karalandığı; bu projeye öncülük eden Eskil Belediyesi’ne iftira atıldığı ileri sürülmüştür. Başvuruda özetle şu ifadelere yer verilmiştir:
“Başlığından da anlaşılacağı üzere şikâyet konusu haber tamamen kasıtlı ve gerçek dışıdır. Haberde hem özle biçim arasındaki denge, hem objektiflik ilkesi gözetilmemiştir.
OBS projesine karşı çıkanlar, mera arazisinde tarım yapmak isteyen kişilerdir. Mera arazilerini tarımsal alan olarak kullanmak ve ekmek suçtur. Söz konusu kişilerin itirazları mahkeme kararıyla reddedilmesine rağmen sosyal medya üzerinden yalan ve propaganda yapmaya devam etmektedir.
Haberde röportaj veren Muhtar Mahmut Ünlü, OSB’nin kurulmasına sadece siyasi olarak karşı çıkmaktadır ve yaptığı itirazlar resmi kurumlar tarafından reddedilmiştir. Tek isteğinin mera arazilerinin ekilmesi olduğunu dile getirmektedir. Röportaj veren kişilerin büyük bölümünün mera arazilerini ekmesi sebebiyle ceza alması ise manidardır.
Organize Sanayi Bölgesi’nin belirtilen mevkilere yapılması zorunluluk olup yasal olarak belirlenmiştir. Eskil İlçesinde bulunan tüm siyasi partilerin imzası ve onayı ile gerçekleşecek bir projedir. Söz konusu yeri çürük mera arazisi olarak değerlendirmek ise abesle iştigaldir. (İlgili resmi kurumların aldığı kararlar tarih ve sayısı belirtilerek yasal prosedürün nasıl tamamlandığı detaylı anlatılıyor.)
Haberde sık sık ‘yandaşlarına peşkeş çekildiği’ şeklinde çirkin ifadelere yer verilmiştir. Bu ithamlar Eskil Belediyesi’nin tüzel kişiliğine ve itibarına açıkça saldırıdır.
Başvuruda, şikâyet edilen hakkında Basın Meslek İlkeleri’nin 3, 4 ve 6’ncı maddelerini ihlalden işlem yapılması talep edilmiştir.
UZLAŞMA ÖNERİSİ :
Şikâyet başvurusu, şikâyet edilen CUMHURİYET.COM.TR Genel Yayın Yönetmeni Mustafa Büyüksipahi’ye 20.05.2022 tarihinde PTT aracılığı ile gönderilmiş ve posta ‘alındı’ belgesi gelmiştir.
Şikâyet edilen başvurudaki iddialarla ilgili herhangi bir yanıt vermemiş ve taraflar arasında uzlaşma sağlanamamıştır.
GENEL SEKRETER GÖRÜŞÜ :
Şikâyet edilen haber, CUMHURİYET.COM .TR internet haber sitesinde 06.05.2022 tarihinde ANKA Haber Ajansı kaynak gösterilerek yayınlanmıştır. Haberi ajanstan almış olsa da şikâyet edilen yayınladığı haberin tüm sorumluluğunu taşımak durumundadır ve hakkındaki şikâyet başvurusunun görüşülüp sonuçlandırılması gerekir.
Ajansın abonelerine aynı gün geçtiği “Aksaraylı köylüler meraya OBS yapılmasına karşı: Bunun arkasında rant var” başlıklı haberde, Eskil İlçesi’ne bağlı 4 köyün (Katrancı, Filikçi, Celil, Sağsak) ortak mera alanı olduğu belirtilen bölgeye Organize Sanayi Bölgesi kurulmasına karşı çıkan köylülerin görüşleri yer almıştır.
Haber, muhabirin mera alanında röportaj yaptığı Katrancı köyü Muhtarı Mahmut Ünlü ve aynı köyden Fatih Ünlü; Filikçi köyünden emekli imam Şerafettin Filikçi ve Ziya Tarhan’ın açıklamalarından ibarettir. Röportaj yapılan kişilerin açıklamaları sırasıyla “Bunun arkasında rant var”, “İtiraz ettik yine de çevrildi”, “AKP İlçe Başkanı müdür olarak atandı”, “Asıl bu arazi B zonu”, “Onların arazileri var, oraya kurulsun”, “Köşeye atılan eşya gibi bırakılmak istemiyoruz”, “Mağdur ederlerse seçim zamanı gelmesinler”, “Valimizden destek istiyoruz” ara başlıklarıyla yer almıştır.
Haberde görüşlerine yer verilen kişiler, meranın tarıma değil de ranta peşkeş çekildiğini iddia etmiş, arazinin nasıl Organize Sanayi Bölgesi ilan edildiğini kronolojik olarak anlatmıştır. Bu karardan dönülmesi için verdikleri mücadeleyi anlatan muhtar ve köylüler özetle; Bölgenin sanayileşmesine karşı olmadıklarını ancak OSB’nin daha uygun yer varken yıllardır tarım yaparak ailelerini geçindirdikleri mera alanına yapılmasına karşı olduklarını; 4 köyün 1994 yılından bu yana ekip biçtiğini ve devlete vergi ödediği arazinin nasıl olduysa bir gecede birilerine peşkeş çekmek için Organize Sanayi Bölgesi ilan edildiğini; Eskil Belediye Başkanı ile eski AKP İlçe Başkanı’nın birkaç işadamına rant sağlamak için bu bölgeyi harap etmesine engel olamadıklarını; yürütmenin durdurulması için açtıkları davada aleyhlerine karar verildiğini ve davayı bir üst mahkemeye taşıdıklarını; Aksaray Valisi’nden kendilerine destek olmasını beklediklerini dile getirmiştir.
Şikâyetçi Eskil Belediyesi ve Belediye Başkanının adı haberde sadece Katrancı köyünün muhtarı Mahmut Ünlü’nün, şu ifadelerinde geçmiştir:
“Eskil İlçe Belediye Başkanı Necati Belgemen buraya Organize Sanayi Bölgesi yapılmasına karar verdikten sonra, kendisi ve yetkili kurumlarla gidip görüştük, itirazımızı ilettik.”
“Eskil Belediye Başkanı’na, Organize Sanayi kurulabilecek birçok arazi yeri olduğunu söylememize rağmen..”
“Eskil Belediye Başkanı Belgemen’in, bakanlıkla görüştüklerini köylülerin talep ettiği arazinin B Zone’u olduğunu, dolayısıyla bakanlığın buraya izin vermediğini iddia etmesi üzerine biz de kendisine ‘Nasıl oluyor da bizim gösterdiğimiz alanlara kurulamıyor” diye sorduk. Hep kaçamak cevaplar aldık.”,
“Eskil İlçesi Belediye Başkanı ve bir önceki dönem AK Parti eski İlçe Başkanı’nın birkaç iş adamına rant sağlamak için bu bölgeyi harap etmesine engel olamadık.”
Haberin konusu, köylülerin geçim kaynağı olan mera alanının sanayi bölgesi ilan edilmesine karşı çıkılması olayı günceldir ve kamusal ilgi söz konusudur. Mağdur olduklarını savunan köylüler, meralarının ‘yandaşlara peşkeş çekildiğini’ söyleyerek, aralarında şikâyetçi Eskil Belediyesi ve Belediye Başkanı Necati Belgemen’in de bulunduğu ilgili kamu kuruluşları ve kamu görevlilerini eleştirmiştir.
Şikâyet edilen haberde etik ihlali olduğu ileri sürülen ifadelerin tamamı röportaj yapılan kişilerin tırnak içinde yayınlanan eleştirel sözleridir. Bu ifadeler, hiçbir çarpıtma ve yorum yapılmadan aynen yayınlanmıştır. Şikâyetçinin, köy muhtarının “Bölgenin sanayileşmesine karşı değiliz ama burada bile bile 4 köyün mera alanının yandaşlara peşkeş çekilmesine karşıyız” ifadesinde olduğu gibi eleştiriler karşısında rahatsız olması da doğaldır. “Peşkeş çekmek” deyiminin sözlükteki karşılığı “Başkasının malını birine bağışlamak” ve “Verilmemesi gereken şeyi uygunsuz bir amaçla veya yersiz olarak birine vermek” anlamlarıdır. Köylünün mera alanı kamu malıdır. Aralarında şikâyetçinin de bulunduğu kamu kuruluşları tarafından sanayi bölgesi ilan edilmesinin muhtar ve köylüler tarafından ‘peşkeş çekmek’ (verilmemesi gereken şeyi uygunsuz bir amaçla ve yersiz olarak vermek) olarak değerlendirilmesi eleştiri ve ifade özgürlüğüdür.
Aynı zamanda şikâyetçi Eskil Belediyesi bir kamu kuruluşudur, Başkan Belgemen kamu görevlisidir. Haberde belediyenin tüzel kişiliği ve başkanın özel yaşamı değil, mera alanının sanayi bölgesi ilanına öncülük edilmesi ve kamusal faaliyetleri eleştirilmiştir. Kamusal görev yapan kişi ve kurumlara yöneltilen incitici, sarsıcı ve şoke edici eleştiriler ifade özgürlüğü kapsamındadır ve tahammül gösterilmesi gerekmektedir.
Açıklanan bu nedenlerle şikâyet konusu “Aksaraylı köylüler meraya OBS yapılmasına karşı: Bunun arkasında rant var” başlıklı haberde eleştiri ve ifade özgürlüğü sınırlarının aşılmadığı ve Basın Meslek İlkeleri’nin ihlal edilmediği kanaatindeyiz. Şikâyet edilen hakkındaki başvuruda “Şikâyetin Yersizliği” kararı verilmesini öneririz.
DEĞERLENDİRME VE SONUÇ :
Basın Konseyi Yüksek Kurulu’nun 29.06.2022 günü yaptığı toplantıda şikâyet dosyası görüşmüştür. Genel Sekreter tarafından hazırlanan raporun sunulmasının ardından dosyanın müzakeresine geçen Yüksek Kurul’da söz alan üyeler, şikâyet edilen haberde etik ihlali olmadığı görüşünü isabetli bulmuştur.
Yüksek Kurul’daki hukukçu üyeler habere konu edilen meralarla ilgili yasalar hakkında detaylı bilgi vermiş, bu alanların yasal koruma altında olduğunu; başka bir amaçla kullanılamayacağını anlatmıştır. Şikâyet başvurusunda köylülerin merayı ektikleri için ceza aldıklarının ileri sürüldüğüne değinen üyeler, ancak bu durumun ve meralarla ilgili yasaların, haberde Basın Meslek İlkeleri’ne uygunluk denetimiyle ilişkilendirilemeyeceğini dile getirmiştir. Üyeler haberde herhangi bir çarpıtma yapılmadığına ve yorumda bulunulmadığına, objektiflik ilkesine riayet edildiğine dikkati çekmiş, haberle birlikte yayınlanan 16 dakikalık video kaydının da bunun kanıtı olduğunu belirtmiştir.
Haberde röportaj yapılan kişilerin görüşlerinin aktarılmakla yetinildiği ve etik ihlali olmadığı; şikâyetçi kamu kuruluşu ve kamu görevlisine yönelik eleştirilerin ifade özgürlüğü sınırlarını aşmadığı; hakaret ve kişilik haklarına müdahale teşkil etmediği hususlarında üyeler ittifak etmiştir.
Yüksek Kurul’da müzakerenin tamamlanmasının ardından yapılan oylamada, şikâyet edilen “Aksaraylı köylüler meraya OSB yapılmasına tepkili: Bunun arkasında rant var” başlıklı haberde Basın Meslek İlkeleri’nin ihlalinin söz konusu olmadığı OY BİRLİĞİ ile saptamıştır.
SONUÇ: Şikâyet edilen CUMHURİYET.COM.TR Genel Yayın Yönetmeni Mustafa Büyüksipahi hakkındaki başvuruda OY BİRLİĞİ ile ŞİKÂYETİN YERSİZLİĞİ kararı alınmasına karar verilmiştir.