BASIN KONSEYİ, AKŞAM GAZETESİ HAKKINDAKİ ŞİKÂYETTE ‘UYARI’ KARARI VERDİ
YÜKSEK KURUL KARARI
DOSYA NO : 2022- 20
KARAR NO : 11.05.2022
ŞİKÂYET EDEN : Melih GEÇEK
Marmara Mahallesi Yurt Caddesi No: 20/13/3 BEYLİKDÜZÜ / İSTANBUL
VEKİLİ : Av. Kemal POLAT (Polat & Polat Avukat Ortaklığı)
Evliya Çelebi Mahallesi Refik Saydam Caddesi No: 23 / 5 BEYOĞLU / İSTANBUL
ŞİKAYET EDİLEN : Mustafa KARTOĞLU (Akşam Genel Yayın Yönetmeni)
Atatürk Mahallesi Bahariye Caddesi No:31 İkitelli KÜÇÜKÇEKMECE / İSTANBUL
ŞİKÂYET KONUSU :
AKŞAM gazetesinin internet sitesi AKSAM.COM.TR’de16.03 2022 yayınlanan “Kılıçdaroğlu’na yakın isim İmamoğlu’nu ifşa etti. İBB’de ihale vurgunu” başlıklı haberde Basın Meslek İlkeleri’nin ihlal edildiği iddiasıyla şikâyette bulunulmuştur.
Şikâyetçi Melih Geçek’in vekili Av. Kemal Polat, Basın Konseyi’ne 01.04.2022 tarihinde yaptığı başvuruda, şikâyet konusu haberde müvekkilinin kişilik haklarının zedelendiğini ve suç isnadında bulunulduğunu ileri sürmüştür. Başvuruda özetle şu ifadelere yer verilmiştir:
“Jahrein adlı Twitter hesabından müvekkilin de adının geçtiği bir takım iddiaların bulunduğu paylaşımlar yapılmıştır. Gazetecilik olanakları içerisinde soruşturulup teyit edilebilecek nitelikteki iddialar hiçbir araştırma ve doğrulama yapılmaksızın, haber yapılmış, müvekkil hakkında yolsuzluk gibi yüz kızartıcı suç isnadında bulunulmuştur. Herhangi bir yargı kararı olmamasına rağmen kamuoyuna suçlu gibi gösterilmiştir.
Haberde, özle biçim arasında denge bozularak ‘İBB’de ihale vurgunu’ gibi kesin ifadelerle müvekkil vurgun yapmakla suçlanmış ve kamuoyunda itibarı zedelenmiştir. Kamu görevi yürütmekte olan müvekkil hakkında yapılan bu haberin, saygınlığını zedeleyebileceği açıktır.
Müvekkilin kamu görevi yürütüyor olması hakkında herhangi bir dayanak olmaksızın yapılan suç isnatlarına göz yummasını gerektirmemektedir. Kamu görevlisine kamuoyunun duyması gereken güveni ortadan kaldırmaya yönelik ifadeler eleştiri kapsamında kabul edilemez. Müvekkilime duyulan güveni haksız olarak ortadan kaldırabilecek nitelikteki ifadeler, kişilik haklarını ihlal etmektedir.”
Başvuruda, şikâyet edilen hakkındaBasın Meslek İlkeleri’nin 4, 6, 9 ve 10. Maddelerini ihlalden yaptırım uygulanması talep edilmiştir.
UZLAŞMA ÖNERİSİ :
Şikâyet başvurusu, şikâyet edilen Akşam gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Mustafa Kartoğlu’na 05.04.2022 tarihinde PTT aracılığı ile gönderilmiş ve posta ‘alındı’ belgesi gelmiştir.
Şikâyet edilen adına Akşam gazetesinin avukatları süresi içinde yanıt vererek başvurudaki iddialar reddetmiştir. Taraflar arasında uzlaşma sağlanamamıştır.
ŞİKÂYET EDİLENİN YANITI :
Şikâyet edilenin avukatları Nurtekin Deniz ve Sibel Tunç imzasıyla 13.04.2022 tarihinde gönderilen yanıtta, şikâyet başvurusundaki iddialar reddedilmiştir. Toplam 3 sayfalık yanıtla birlikte, habere konu sosyal medya paylaşımını yapan Ahmet Sonuç adlı kişinin A Haber televizyon kanalında yayınlanan ve aynı konudaki açıklamasının yer aldığı CD de gönderilmiştir.
Şikâyet edilen tarafın, ifade ve basın özgürlüğüne ilişkin Yargıtay içtihatları ile AİHM kararlarına atıf yaparak iddiaların mesnetsiz olduğunu ileri sürdüğü 7 maddelik yanıtta özetle;
* Haberin, paylaşımı yapan Ahmet Sonuç’un, televizyon ve sosyal medya mecralarında canlı yayınlanan söz konusu söylem ve iddialarının aleniyet kazanmasından sonra yayınlandığı; * Şikâyetçinin İBB’nin bir çok biriminde yönetici atanmasının gerçek olduğu, bunun dışında şaibe kokan ihaleye karıştığı ve vurgun yaptığına yönelik doğrudan ithamda bulunulmadığı; * Şikâyetçinin hakkında Ahmet Sonaç adli kişinin paylaşımındaki ifadelerine yer vermekle yetinildiği; * Haberde şikâyetçinin kişiliğini ön plana çıkarmak ve onu suçlu ilan etmek gibi bir kastın olmadığı, haber başlığını gerekçe göstererek kişilik haklarının zedelendiğini iddia etmesinin anlamsız olduğu; * Şikâyetçinin İBB’nin birkaç biriminde yönetici veya danışman olarak atanması ve ihalenin onun komşusuna verilmesinin haberleştirilmesinde kamu yararı bulunduğu; * Yandaş kayırmanın yoğunlukla yaşandığı bir ülkede aleniyet kazanmış iddiaların gerçekliği bir yana, söylentisinin dahi haber değeri taşıdığı; * Haber içeriğinde kullanılacak kavramlar yanında mağdurun- failin kimlik bilgileri ve görsellik gibi detayların haberin temel unsurları olduğu savunulmuştur.
Ayrıca şikâyetçinin konuyu yargıya taşıdığı, bunun sonucu beklemeden Basın Konseyi’ne başvurmasının ve erişim engeli getirilmesini de talep etmesinin anlamsız olduğuna yanıtta yer verilmiştir.
GENEL SEKRETER GÖRÜŞÜ :
Şikâyet edilen haber AKSAM.COM.TR’de 16.03 2022 yayınlanan “Kılıçdaroğlu’na yakın isim İmamoğlu’nu ifşa etti. İBB’de ihale vurgunu” başlığı ile yayınlanmıştır.
Haberde, İBB’nin (İstanbul Büyükşehir Belediyesi) yaptığı 2 ihalesinin aynı gün, aynı şirkete verilmesine yönelik sosyal medya paylaşımı konu edilmiş, spotta “Kemal Kılıçdaroğlu’na yakınlığı ile bilenen ‘Jahrein’ lakaplı sosyal medya fenomeni Ahmet Sonuç, Ekrem İmamoğlu’nun köşeye sıkıştıracak belgeleri Twitter üzerinden ifşa etti. Jahrein “Ankara Büyükşehir Belediyesi’ni de inceleyeceğim’ diyerek Mansur Yavaş’a gözdağı verdi” ifadelerine yer verilmiştir.
Haberde, söz konusu Twitter paylaşımlarına göre ihalelerden birinin 21 milyon liraya İBB şirketi İSBAK’a (İstanbul Bilişim ve Akıllı Kent Teknolojileri A.Ş.) verildiği, İSBAK’ın da bunu 15 milyon liraya bir özel bilişim şirketine devrettiği; bu şirketin İBB’den aynı gün 10 milyon liralık bir başka ihaleyi daha aldığı ileri sürülerek, bu ihalelere ait olduğu kaydedilen kupürler yayınlanmıştır.
Paylaşımın yapıldığı Jahrein adlı Twitter hesabının, sosyal medya fenomeni ve CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’na yakın olduğu ileri sürülen Ahmet Sonuç adlı kişiye ait olduğu ve ‘İBB’nin akçeli işlerini deşifre ettiği’ ileri sürülmüştür. Haber başlığında ‘vurgun’ olduğu iddia edilen bu ‘akçeli işler’de, İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun yakın çevresinde olduğu öne sürülen şikâyetçi Melih Geçek’in dahlinin olduğu da ima edilmiştir. Haberde “Liyakatli bireyler aynı çevreden” ara başlığı altındaki paragrafta şikâyetçi Melih Geçek’in adı, şu ifadelerle geçmiştir:
“Melih Geçek ve Tuncay Yılmaz isimlerine dikkat çeken Jahrein, söz konusu isimlerin Ekrem İmamoğlu ile ilişkisine değinerek ‘Ahbap, çavuş ilişkisi bitecek, liyakat gelecek söylemleri dillerden düşmüyor, fakat ne hikmetse bu liyakatli bireyler aynı çevreden çıkıyor’ ifadelerini kullandı.”
Habere konu edilen sosyal medya paylaşımda, İBB’nin yaptığı ihaleye ve şikâyetçiye yönelik iddialar, siyasi parti liderinin dikkatine sunulmuş, bir başka ifadeyle ‘ihbar’ edilmiştir. Olay günceldir, haber olarak yayınlanmasında kamusal yarar söz konusudur.
Kamu kaynakları kullanılarak yapılan ihalelerin araştırılıp sorgulanması ve eleştirilmesi doğaldır. Kamusal görev yapanlar, haklarındaki eleştirilere tahammül göstermek durumundadır. Bu yönüyle şikâyetçi ve görev yaptığı İBB hakkında yapılan ‘ihbar’ niteliğindeki sosyal medya paylaşımının haberleştirilmesinde ve sorumluların eleştirilmesinde etik açıdan sorun yoktur.
Gazetecinin görevi gerçeği araştırıp ortaya çıkarmak, bozmadan ve çarpıtmadan, olduğu gibi okura ulaştırmaktır. Şikâyet edilenin, yanıtında olayın televizyon ve sosyal medyada alenileştiği için haber yapıldığı gerekçesinden bağımsız olarak, ‘ihbar’ niteliğindeki sosyal medya paylaşımının içeriğini araştırma gerek görmemesi makul karşılanabilir. Kamu ihaleleriyle ilgi haberin yayınlanmasında ve iddiaların dile getirilmesinde kamusal yarar bulunduğu görüşü de yerindedir. Ancak haberde özle biçim arasında dengenin gözetilmeyip gerçeğin çarpıtması; habere konu paylaşımda bulunmayan ‘İBB’de ihale vurgunu’ ve ‘akçeli ihaleyi deşifre etti’ gibi ifadelerin başlıkta ve spotta kanıt göstermeden kullanılması etik açıdan sorunludur.
Şikâyet edilen yanıtında reddetmiş olsa da haberde ‘vurgun’ ve ‘akçeli işler’ ifadelerinin kullanılmasıyla, haksız kazanç sağlandığı ve suç işlendiği algısının oluşturulması hedeflenmiştir. Şikâyetçinin adı da geçirilerek yolsuzluk yaptığı imasında bulunması, eleştiri ve ifade özgürlüğü sınırlarını aşan etik ihlali olarak değerlendirilmelidir.
Açıklanan bu nedenlerle “Kılıçdaroğlu’na yakın isim İmamoğlu’nu ifşa etti. İBB’de ihale vurgunu” başlıklı haberde, Basın Meslek İlkeleri’nin “Kişileri ve kuruluşları, eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez” şeklindeki 4’üncü maddesinin ihlal edildiği kanaatindeyiz. Şikâyet edilen hakkında UYARI kararı alınmasını öneririz.
DEĞERLENDİRME VE SONUÇ :
Basın Konseyi Yüksek Kurulu, 11.05.2022 tarihinde yaptığı toplantıda şikâyet konusu dosyayı görüşmüştür.
Yüksek Kurul, Genel Sekreterlik tarafından hazırlanan raporunun sunumunun ardından dosyanın müzakeresine geçilmiş ve söz alan üyeler haberde etik ihlali olup olmadığı konusunda farklı görüş bildirmiştir.
Etik ihlali olmadığı görüşünü savunan üyeler, şikâyet edilenin avukatlarının başvurudaki iddialara verdiği yanıtta belirttiği gibi haberin bir sosyal medya paylaşımına dayandırıldığını, böyle bir paylaşımını haberleştirmenin ve ortaya atılan iddialarla ilgili yorum yapmanın gazetecinin görevi olduğunu vurgulamıştır. Habere konu paylaşımında sözü edilen ihalenin gerçek olduğunun da anlaşıldığını kaydeden üyeler, gazetecinin ortaya atılan her iddiayı araştırıp doğrulatmak zorunluluğu bulunmadığını, haberin görünür gerçeği yansıtmasının yayın için yeterli olduğu görüşünü dile getirmiştir. Şikayet edilen haberin görünür gerçeği yansıttığını savunan üyeler, ihalelerle ilgili halkın bilgilenmesine katkıda bulunduğunu da söylemiştir.
Haberde etik ihlali olduğu görüşünü savunan üyeler ise Genel Sekreterlik raporundaki tespitleri isabetli bulmuştur. Sosyal medyada bir siyasi parti liderine ‘ihbar’ niteliğindeki paylaşımın haberleştirilmesi; belediye ihalelerinin gündeme getirilmesi ve yorum yapılıp eleştirilmesinde sorun olmadığını kaydeden üyeler, paylaşımda olmayan ‘akçeli işlerin peşkeş çekildiği’ ve ‘akçeli işlerin ayyuka çıktığı’ ifadeler eklenerek şikâyetçiye suçlamada bulunulduğuna dikkat çekmiştir. Üyeler, kanıtı ortaya konulmadan ‘ihale peşkeş çekmekle’ suçlanan kamu görevlisi olan şikâyetçinin, lekelenmeme hakkının ihlal edildiğini ve kişilik haklarına saldırıldığını savunmuştur. Bu görüşteki üyelerin tamamı şikâyet konusu haberde Basın Meslek İlkeleri’nin 4’üncü maddesinin ihlal edildiğinde ittifak ederken, bazı üyeler ise bunun yeterli olmadığını ve 6’ncı maddenin ihlal edildiği yönünde kararı alınmasını önermiştir.
Yüksek Kurul, müzakerenin tamamlanmasının ardından yaptığı oylamada, şikâyet konusu haberde Basın Meslek İlkeleri’nin, “Kişileri ve kuruluşları, eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez” şeklindeki 4’üncü maddesinin ihlal edildiğini OY ÇOKLUĞU ile saptayıp, şikâyet edilen hakkında yine OY ÇOKLUĞU ile ‘UYARI’ kararı almıştır.
SONUÇ: Şikâyet edilen Akşam gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Mustafa Kartoğlu hakkındaBasın Meslek İlkeleri’nin 4’üncü maddesini ihlalden OY ÇOKLUĞU ile ‘UYARI’ kararı alınmasına karar verilmiştir.