BKYK KARARI 2021-10

BASIN KONSEYİ, SABAH.COM.TR HAKKINDA YAPILAN ŞİKAYETTE ‘UYARI’ KARARI VERDİ

YÜKSEK KURUL KARARI

DOSYA NO            :  2021- 10

KARAR NO : 7.04.2021

ŞİKAYET EDEN    : Bursa Tabip Odası (BTO Başkanı Doç. Dr. Alpaslan Türkkan)
(Odunluk Mahallesi Akademi Caddesi No: 8 A-2 Blok Kat:2 NİLÜFER / BURSA)

ŞİKAYET EDİLEN : Hüseyin ÖZDEMİR (SABAH.COM.TR Genel Yayın Yönetmeni)
(Güzeltepe Mah. Mareşal Fevzi Çakmak Cad. B Blok No:29/1/1 EYÜP / İSTANBUL)

ŞİKAYET KONUSU :

SABAH.COM.TR İnternet sitesinde 19.02.2021 günü yayınlanan ‘Son mektubu yürekleri burktu. Bursa’da Uludağ eteklerinde intihar etmişti’ başlıklı haberde, Basın Meslek İlkeleri’nin ihlal edildiği iddiasıyla şikayette bulunulmuştur.

Bursa Tabip Odası Başkanı Doç. Dr. Alpaslan Türkkan, Basın Konseyi’ne 25.02.2021 tarihinde gönderdiği şikayet başvurusunda, söz konusu haberde Dr. Mustafa Yalçın’ın intiharıyla ilgili detayların verildiğini, intihar yeri ve ceset fotoğrafı kullanıldığını belirterek şu ifadelere yer vermiştir:

“Merhum meslektaşımızın intihar ettiği olay yeri ve ceset fotoğraf kullanılmıştır. Geride bıraktığı mektup, haber sınırlarını aşan okuyucuyu etki altında bırakacak genişlikte verilmiştir. Etik ilkelerin göz ardı edildiği haberde ayrıca ailesi ve yakınları ile meslektaşlarını rencide edici bir üslup kullanılmıştır. Bu konuda Bursa Tabip Odası, yazılı ve görsel basına bir çağrı bir çağrıda da bulunmuştur.

SABAH.COM.TR İnternet Sitesi hakkında Basın Meslek İlkeleri’ni ihlalden işlem yapılmasını talep ediyoruz.”

Şikayetçi ayrıca, bu olay üzerine yayınladıkları ve Dünya Sağlık Örgütü’nün 2004 yılında intihar haberlerinin nasıl verilmesi gerektiğine ilişkin 7 maddelik çağrının yer aldığı ‘Yazılı ve görsel medyaya çağrımızdır’ başlıklı bildiriyi de dilekçesine eklemiştir.

UZLAŞMA ÖNERİSİ :

Şikayet başvurusu, SABAH.COM.TR İnternet Sitesi Genel Yayın Yönetmeni Hüseyin Özdemir’e 19.03.2021 tarihinde PTT aracılığı ile gönderilmiş ve posta ‘alındı’ belgesi gelmiştir.

Şikayet edilen, başvurudaki iddialara süresinde yanıt vermemiş ve taraflar arasında bir uzlaşma sağlanamamıştır.

GENEL SEKRETERLİK GÖRÜŞÜ :

Şikayet konusu olan ‘Son mektubu yürekleri burktu. Bursa’da Uludağ eteklerinde intihar etmişti’ başlıklı haber, SABAH.COM.TR İnternet Sitesinde 18.02.2021 tarihinde yayınlanmıştır. Haberde kullanılan 8 fotoğraftan 3’ü olay yeri ve intihar eden doktorun kar içindeki cesedinin görüntüleridir. Diğer 5 fotoğraftan 3’ü vesikalık,1’i daha önce kamp çadırı önünde çektirdiği fotoğraf, 1’i de kız arkadaşının cenaze törenindeki fotoğrafıdır.

Haberin spotunda, “Son dakika haberi! Bursa’da Uludağ eteklerindeki ormanlık alanda cansız bedeni ulunan Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nde görevli asistan doktor Mustafa Yalçın (35) intihar etmeden önce yazdığı mektubun detayları ortaya çıktı. Yalçın’ın mektubunda kız arkadaşına ‘Özgem, eşyalarımdan kurtul. Ben unutulmak isterim. Eve geldiğimde kedinin mamasını verdim. Fotoğraflarımıza baktım. Bağışla beni sevgilim’ yazdığı görüldü” ifadeleri yer almıştır.

Haberde, Dr. Mustafa Yalçın’ın ‘Kayak yapmaya gidiyorum’ diyerek sabah saat 08.00’de 27 AR 993 plakalı otomobiliyle evden ayrıldığı, haber alamayan yakınlarının polis ve jandarmaya durumu bildirdiği belirtilmiş, Plaka Tanıma Sistemi ile aracının Uludağ yönüne gittiğinin saptandığı, bölgede yapılan aramada otomobilin Uludağ yolunun 11’inci kilometresinde terkedilmiş bulunduğu anlatılmıştır. Bölgeye çok sayıda AFAD, Jandarma Arama Kurtarma (JAK), Arama Kurtarma Derneği (AKUT), Nilüfer Arama Kurtarma (NAK) ekiplerinin sevk edildiği, çalışmalara Köpekli Arma Timi’nin de katıldığı belirtilen haberde, terk ettiği otomobiline 1 kilometre uzaklıkta ormanlık alanda yarım metre kar altında cansız bedeninin bulunduğuna ve intihar ettiğinin belirlendiğine yer verilmiştir.

Haberde, Dr. Mustafa Yalçın’ın otomobilinde ’ölümünden kimsenin sorumlu tutulmaması’ için bıraktığı 6 sayfalık intihar mektubu detaylı olarak aktarılmıştır. Özellikle kız arkadaşına hitap eden duygusal ifadeleri de haberde dramatik kurguyla yer almıştır.

Şikayetin konusu, üniversite hastanesinde çalışan ve dolayısıyla kamu görevlisi olan bir doktorun intihar haberidir. Dr. Mustafa Yalçın’ın kayak yapmaya gideceğini söyleyerek evinden çıktıktan sonra kaybolması; yakınlarının başvurusuyla harekete geçen güvenlik birimleri tarafından karla kaplı bölgede güç koşullarda arama çalışması başlatılması; Uludağ yolunda otomobilini terk ettiği ve daha önce yazın kamp yaptığı yerde cansız bedeninin bulunması, kamuoyunca yakından izlenmiştir.

İntihar haberleri yayınlamanın etik olup olmadığı gazetecilerin hep tartışma konusudur. Basın Konseyi’nin Basın Meslek İlkeleri’nde, intiharların haber sınırları içinde yayınlanmasını engelleyen herhangi bir madde yoktur. Ancak haberin veriliş biçimi Basın Meslek İlkeleri ihlaline yol açabilmektedir. Etik açıdan intihar haberlerinin, intihar eden kişiyle aynı durumdaki kişiler için tetikleyici üslupta verilmemesi; haber verme sınırlarının aşılmaması; intiharı haklı gösteren ve yücelten duygusal ifadelerin kullanılmaması; okuyucuyu sarsacak ve etki altında bırakacak şekilde kurgulanmaması gerekir.

Şikayet konusu haberde her ne kadar intihar yöntemi ve kullanılan malzeme yer almamış olsa da intihar mektubundaki duygusal ifadelerinin etkileyici bir kurguyla ve haber verme sınırları aşılarak aktarılması; bunun yanında, Basın Kanunu’nda suç teşkil eden intihar yeri ve ceset fotoğraflarının yayınlanması etik ihlali olarak değerlendirilmelidir.

Açıklanan bu nedenlerle şikayet konusu haberde Basın Meslek İlkeleri’nin “Gazeteci, şiddet, nefret, zorbalık ve ayırımcılığı özendirici, insani değerleri incitici yayın yapamaz” şeklindeki 13’üncü maddesinin ‘insani değerleri incitici’ yönüyle ihlal edildiği, şikayet edilen hakkında UYARI kararı verilmesini öneririz.

DEĞERLENDİRME :

Basın Konseyi Yüksek Kurulu şikayet konusu dosyayı 7.04 2021 günü, koronavirüs salgını nedeniyle video konferans yöntemiyle yaptığı toplantıda görüşmüştür. Şikayet edilen haberi inceleyen Yüksek Kurul, Genel Sekreterin raporunu dinlemiş ve konuyu etraflıca müzakere etmiştir.

Yüksek Kurul’un bazı üyeleri, haberde etik ihlali olduğu yönünde Genel Sekreterlik önerisine katılmazken, üyelerin çoğunluğu ise Basın Meslek İlkeleri ihlali olduğu yönünde görüş bildirmiştir. Haberde etik ihlali olduğu görüşündeki üyeler, kamusal görev yapan bir kişinin ortadan kaybolması ve intihar etmesinin haber değeri taşıdığı görüşüne katılmakla birlikte, intihar eden kişinin yakınlarına bıraktığı intihar mektubunun dramatik ifadelerle ve haber sınırlarını aşacak şekilde verildiğini vurgulamıştır. Haberde kullanılan fotoğraflarda olay yeri ve kar altında cesedin gösterilmesinde hiçbir kamusal yarar bulunmadığını belirten üyeler, intihar haberlerinde ceset ve olay yeri fotoğrafı kullanılmasının hem etik ihlali olduğunu, hem de Basın Kanunu’nda suç teşkil ettiğini de ile getirmiştir.

SONUÇ :

Yüksek Kurul müzakere sonunda, SABAH.COM.TR İnternet Sitesi’nde yayınlanan ‘Son mektubu yürekleri burktu. Bursa’da Uludağ eteklerinde intihar etmişti’ başlıklı haberde, Basın Meslek İlkeleri’nin “Gazeteci, şiddet, nefret, zorbalık ve ayırımcılığı özendirici, insani değerleri incitici yayın yapamaz” şeklindeki 13’üncü maddesinin ‘insani değerleri incitici’ yönüyle ihlal edildiğini OY ÇOKLUĞU ile saptamıştır.

Yüksek Kurul’da yapılan oylamada:

a) Şikayet başvurusunun kabulüne,

b) Şikayet konusu haberde, Basın Melek İlkeleri’nin bir maddesini ihlal edilmesi nedeniyle SABAH.COM.TR İnternet Sitesi Genel Yayın Yönetmeni Hüseyin Özdemir hakkında ‘UYARI’ kararı verilmesine OY ÇOKLUĞU ile karar vermiştir.