BKYK KARARI 2020-14

DOSYA NO       :   2020- 14

KARAR TARİHİ:   27.04.2020

ŞİKAYETÇİ        : Sertaç AMCA 
                      (Atatürk  Mh. 2635 Sk. No:8 Çağdaş Apt. Daire:2 KEPEZ/ANTALYA)

ŞİKAYET EDİLEN           : Sadık Ergün ÇOLAK  (Show TV Haber Sorumlu Müdürü)
        (Tevfikbey Mah. 20 Temmuz Cad. No: 42 Sefaköy – K. ÇEKMECE/İSTANBUL)

ŞİKAYET KONUSU         :

Show TV’de 25.01.2020 tarihindeki ana haber bülteninde yayınlanan ‘Kediyi böyle fırlattılar’  başlıklı görüntülü habere, geçeği yansıtmayan ifadeler kullanıldığını; kendisine hakaret edildiğini; hedef gösterilmesi sonucu hayvan severlerin saldırısına uğradığını ileri süren Sertaç Amca şikayette bulunmuştur.

Şikayetçi, Basın Konseyi’ne posta ile gönderdiği 3 sayfalık  başvuruda, 23.01.2020 günü Antalya’da bir parkta arkadaşı Bekir Kılıç ile otururken yanlarına gelen bir kediyi sevdiklerini, ancak üzerinde pireye benzeyen böcekler görünce temizlenmesi için  parkta bulunan 1 metre boyunda 40 santim derinliğindeki süs havuzuna koyduğunu, kedinin sudan çıkıp silkelenerek uzaklaştığını anlattıktan sonra şu ifadelere yer vermiştir:

“Akabinde tanımadığımız bir çift yanımıza gelerek ‘Vay kedi canileri, hayvan düşmanları’ gibi  ithamlarda bulunmaya başladılar. Önce bizi dinlemeleri olayın neden ve niçinini sormaları gerektiğini, hakaret ederek sağlıklı bir iletişim kuramayacağımızı, bizim zannettikleri gibi insanlar olmadığımızı söyledik.

Devam eden tartışmalar esnasında görüntümüzü çektiklerini fark ettik. Ya telefonu ellerinden alacaktık ya da konuşarak olayı çözüme kavuşturacaktık…  Konuşarak anlaşamayacağımızı ve ortamın gerginliğinin daha da artmaması için en iyi çözümün oradan uzaklaşmak olduğuna karar verdik ve arkadaşımla oradan uzaklaştık.”

Bu çiftin tartışma sırasında çektiği görüntülerin iki gün sonra Show TV ana haber bülteninde ‘Kediyi göle fırlattılar’  başlığı ile yayınlandığını, kendileri için ‘İki vicdansız’ denildiğini;  pakta alkol aldıkları ileri sürülerek ‘utanmak bir yana pişkin pişkin kendilerini savundular’ ifadesinin kullanıldığını; alt yazıda görüntüde bulunmayan sözlerin yazılıp ‘suçlu gösterildiklerini’ ileri süren şikayetçi şöyle demiştir:

“Habere ‘iki vicdansız’ denilerek bize yapılan bu yakıştırmayla, sanki her türlü kötülük ve ahlaksızlığı kolayca yapan ve bunlardan da pişman olmayan bir ruh yapısına sahip insanlarmışız gibi algı oluşturmaktadır. Görüntülerde bizim kendilerini tehdit ettiğimize dair bir sözcük bulunmazken aksine karşı taraf ‘Bu yaptığınız yanınıza kalmayacak, siz görürsünüz’ şeklinde bize gözdağı vermiş ve Show TV bunu görmezden gelerek tek taraflı bir yayın yapmıştır.

Şahıslardan erkek olanı arkadaşım Bekir’e ‘At at dedin yakışıyor mu sana!’ sözü üzerine arkadaşım da ayağa kalkarak ‘Sen hangi hakla bana iftira atarsın, ben öyle bir şey demedim’ diyerek gösterdiği tepkiyi de Show TV sanki bizim onları dövmeye kalktığımız şeklinde haber yapmıştır. Karşı tarafın bu sözleri üzerine gayri ihtiyari karşılıklı itişmeler olmuştur; fakat kesinlikle zarar verme veya yaralama maksadıyla fiili bir hareket olmadığı videonun ilerleyen kısımlarında ve ham videonun tamamında açıkça görülmektedir.”

Şikayetçi, Show TV’de haberin yayınlanmasından sonra çevrelerinde alay konusu olmanın yanı sıra, sosyal medyada hayvan severler tarafından linç edildiklerini, görüntülerden tanıyanların tepkisiyle karşılaştıklarını ve iki kişinin iş yerinde gelip “Ulan sen içip içip hayvanlara eziyet eden kişi değil misin?” diyerek saldırdığını; sürekli şapka ve bere takıp tanınmamaya çalıştıklarını, psikolojileri bozulduğu için hastaneye gitmek durumunda kaldıklarını söylemiştir.

Başvurusuna hastaneye gittiklerine ilişkin belgeleri ve sosyal medyada haklarındaki linç kampanyasına dönüşen paylaşımları da ekleyen şikayetçi, Show TV’nin gerçek olmayan iddialarla kendilerine hakaret edip iftira attığını savunarak Basın Meslek İlkeleri’ni ihlalden gerekeli işlemin yapılmasını talep etmiştir.

UZLAŞMA ÖNERİSİ     :

Şikayet başvurusu, şikayet edilen Show TV Haber Sorumlu Müdürü Sadık Ergün Çolak’a 11.03.2020   tarihinde PTT arıcılığı ile gönderilmiş ve ‘alındı’ belgesi gelmiştir.

Şikayet edilen başvurudaki iddialara süresinde yanıt vermemiş ve taraflar arasında uzlaşma sağlanamamıştır.

DEĞERLENDİRME          :

Şikayet edilen haber Show TV’nin ana haber bülteninde 25.01.2020 tarihinde yayınlanmıştır. Haber, Antalya’da bir parktaki kedinin süs havuzuna atıldığı iddiasıyla 4 kişi arasında geçen, ancak güvenlik ve adli birimlere yansımayan bir tartışma konusundadır.

Show TV’ye bu görüntüyü gönderen, tartışmanın tarafı olan ve sosyal medyada ‘Tiktokçu Fenomenler’  adıyla paylaşımda bulunan kişilerdir. Antalya’da çektikleri ilginç görüntüleri sosyal medyadan yayınlayan, biri kadın diğeri erkek iki kişiden oluşan ‘Tiktokçu Fenomenler’in, gerek görüntü gönderdikleri yayın kuruluşlarından, gerekse sosyal medya hesaplarına aldıkları reklamlardan para kazandıkları ileri sürülmektedir.

Show TV’de yayınlanan haberde konu edilen olayla ilgili bilgi almak, montajlayıp yayınlananların dışında, olayı tam olarak yansıtan başka görüntü olup olmadığını sormak, eğer varsa talep etmek üzere ‘Tiktokçu Fenomenler’in gerçek kimliklerinin öğrenip iletişim kurmak için Genel Sekreterlik tarafından girişimde bulunulmuş, ancak sonuç alınamamıştır. Şikayet edilen de yanıt vermediği için yayınlanan haber ve şikayetçinin iddiaları kapsamında başvuruyu değerlendirmek durumunda kalınmıştır.

Öncelikle şikayet edilen haber, 2 dakikalık video görüntüsü üzerinden kurgulanmıştır.

Haberde şikayetçi ve arkadaşı için, ‘Antalya’da parkta oturan iki vicdansız kediyi gölete fırlattı’, ‘Parkta alkol alan’ ifadeleri kullanılmış, ancak ne kedinin suya atılması, ne de şikayetçi ve arkadaşının parkta alkol aldığının görüntüsüne yer verilmiştir.

Haber metninde yer alan ‘Pişkin pişkin kendilerini savundular’, ‘Polisin geleceğini duyunca kaçtılar’ ifadeleri ve görüntüler, tamamen tartışmanın tarafı ‘Tiktokçu Fenomenler’in bakış açısıyla yayınlanmış, diğer tarafın görüşüne yer verilmemiştir.

Toplumda bir türlü önüne geçilemeyen hayvana eziyeti konu alan haberlerin yayınlanmasında elbette kamusal yarar vardır. Bu tür eylemleri gerçekleştirenlerin teşhir edilip hak ettikleri cezayı görmeleri gerekmektedir. Şikayet edilen televizyon kanalının da kediye eziyet edildiği iddiasıyla çıktığı ileri sürülen tartışmayı haber olarak vermesinde sorun yoktur. Bu tür haberlerde sorumlu yayıncılık anlayışının göz ardı edilmemesi; görüntüde kanıt olarak gösterilemeyecek iddialara itibar edilmemesi; özle biçim arasındaki dengenin korunması; kullanılan üsluba dikkat edilmesi gerekmektedir. Şikayet konusu haberde ‘iki vicdansız kediyi göle fırlattı’, ‘parkta alkol alan’ ifadelerinin bu ölçütlerde kabul edilir olduğu tartışılır.

Olayın diğer bir yönü, haberin yayınlanmasının ardından şikayetçiye yönelik sosyal medyada linç kampanyasına başlatılmasıdır. Bunun sonucu bazı kişiler tarafından “Ulan sen içip içip hayvanlara eziyet eden kişi değil misin?” diyerek saldırıya uğradığını iddia eden şikayetçinin, kendisinin ve arkadaşının sürekli şapka ve bere takıp toplum içinde tanınmamaya çalıştıklarını; hastane belgelerini de başvuruya ekleyerek  psikolojilerinin bozulduğunu savunmasıdır.

Show TV’nin yayınladığı görüntüler sadece tarafların tartışmasını yansımakta, haberde söylendiği gibi gölete atılıp işkence edilen kedi ve parkta alkol alındığına ilişkin görüntü bulunmamaktadır. Bu görüntülerle, tartışan tarafların söyledikleri de değiştirilmeden kediye işkence yapıldığı iddiasıyla çıkan tartışma haberi yapılması daha uygun olurdu. Taraflardan birinin ididası üzerine ‘Antalya’da parkta oturan iki vicdansız kediyi gölete fırlattı’  denilerek kesin hüküm ifadeleriyle haber verilmesi etik kurallarla bağdaşmamıştır.

SONUÇ              :

Basın Konseyi Yüksek Kurul 27.04.2020 tarihindeki toplantısını, koronavirüs salgınına karşı alınan önlemler kapsamında, internet üzerinden telekonferansla gerçekleştirmiştir. Üyeler daha önceden kendilerine ulaştırılan dosya üzerinde Genel Sekreterlik önerisini dinledikten sonra, konuya canlı bağlantıda müzakere etmiştir.

Yüksek Kurul üyelerinden bazıları, görüntülerde kanıtı olmayan iddiaların kesin gerçekmiş gibi verildiği;  kullanılan üslubun sorunlu olduğu gerekçeleriyle Genel Sekterlik değerlendirmesindeki ‘etik ihlali olduğu’ görüşüne katılırken; üyelerin çoğunluğu bu görüşe karşı çıkmış,‘etik ihlali olmadığı’ görüşünü savunmuştur. Görüntülerde olmasa da hayvana eziyet edildiğinin  tartışma sırasındaki ifadelerden anlaşıldığını ve şikayetçinin bu eylemin sonuçlarına katlanması gerektiğini söyleyen Yüksek Kurul üyeleri, insanlık dışı bu tür olayları ekrana getirmenin habercilik olduğunu, sadece üslup gerekçe gösterilerek Basın Meslek İlkeleri’nin ihlal edildiği kararı verilmemesi gerektiğini savunmuştur.

Şikayet dosyasıyla ilgili müzakerede üyelerin yaptığı değerlendirmeler sonucunda, Yüksek Kurul’un başvuruyla ilgili kararı şu şekilde olmuştur:

          a) Başvurunun kabulüne;

          b) Show TV’de 25.01.2020 tarihindeki ana haber bülteninde yayınlanan ‘Kediyi böyle fırlattılar’  haberinde, Basın Meslek İlkeleri ihlali olmadığına ve bu nedenle şikayet edilen Show TV Haber Sorumlu Müdürü Sadık Ergün Çolak hakkındaki başvuruda OY ÇOKLUĞU ile ŞİKAYETİN YERSİZLİĞİ kararı verilmiştir.