DOSYA NO : 2020- 15
KARAR TARİHİ : 13.05.2020
ŞİKAYETÇİ : Mahmut TANAL (CHP İstanbul Milletvekili)
(Halkla İlişkiler Binası 4. Kat 3 Nolu Banko F424 T.B.M.M / Ankara)
ŞİKAYET EDİLEN : Mahmut DÖLEK (Erdemli Diriliş Haber İnternet Sitesi Sahibi)
Merkez Mahallesi Emine Yılmaz İşhanı Kat:1 ERDEMLİ/MERSİN
ŞİKAYET KONUSU :
Mersin’in Erdemli İlçesi’nde yayın yapan Erdemli Diriliş Haber isimli internet sitesinin sahibi gazeteci Mahmut Dölek’in gerçek olmayan bir olayı, varmış gibi gösterip ‘kurgu haber’ yaparken görüntülendiği; siyasi amaçla kurulan ‘kumpasta rol aldığı’ iddiasıyla CHP İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal tarafından şikayette bulunulmuştur.
Basın Konseyi’ne 25.04.2020 tarihinde yapılan şikayet başvurusunda, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Cumhuriyet Halk Partisi üyesi Ekrem İmamoğlu’nun tarımsal üretimi desteklemek için Mersinli üreticiden 100 ton limon alıp İstanbul’da halka dağıttığı hatırlatılarak, şikayet edilenin ise ‘limonların üreticiden değil, stokçulardan alındığı’ yönünde gerçek dışı haber kurgularken görüntülendiği savunulmuştur. Şikayet edilenin iktidar partisi Adalet ve Kalkınma Partisi’ne yakın bir isim olduğu; kendi internet sitesindeki yayından başka iktidara yakın ulusal televizyon kanallarına haber gönderdiği belirtilen başvuruda, ‘yalan haber’ kurgulanırken çekilen görüntüsü anlatılarak özetle şu ifadelere yer verilmiştir:
“Nakliyesini Mersin Büyükşehir Belediyesi’nin karşıladığı 100 ton limonun ilk partisi 3 gün önce İstanbul’a yola çıkarken, limon üreticisiyle konuşup, konuyu haberleştirmek isteyen kameraman rolündeki Mahmut Dölek’in, üretici rolüyle kamera karşısına geçen Ömer Tuncel’i, kendi yönlendirmeleriyle konuşturduğu ve yanlış bilgiler vermeye zorladığı, paylaşılan görüntüler sayesinde ortaya çıkmıştır.
Limon üreticisi rolündeki Ömer Tuncel’in, limonun Ekrem İmamoğlu tarafından satın alındığını söyleyip konuşmasına başladığı sırada araya giren kameraman Mahmut Dölek, ‘Olmadı, yandaş stokçudan aldı.Yandaş vurgusu yapalım’ şeklinde yönlendirmede bulunuyor. Bunun üzerine Tuncel, ‘Yandaş stokçu dersek, diğer limonculara zarar veririz’ şeklinde cevap veriyor. Bu sırada görüntü çekmeyi kesen Mahmut Dölek, ‘Ekrem İmamoğlu yandaş stokçulardan 100 ton limon aldı, bizden herhangi bir limon almadı. Bunu yandaş stokçulardan aldı’ diyeceksin’ şeklinde yönlendirmede bulunuyor. Dölek’in yönlendirmesi ile yeniden konuşmaya başlayan Ömer Tuncel, ‘Ekrem İmamoğlu’nun 100 ton limon aldığı söyleniyor. Ancak, aldığımız bilgiye göre Erdemli’den almadı. Aldığımız ve duyduğumuz bilgiye göre Tarsus’tan kendi partisine yakın bir stokçudan aldı” diyor.”
Başvuruda, şikayet edilen Mahmut Dölek’in gerçeğe aykırı haber yaparak gazetecilik mesleğinin saygınlığına gölge düşürdüğü; gazeteciliği özel amaç ve çıkarlara alet ettiği savunularak hakkında Basın Meslek İlkeleri’nin 3, 4 ve 12’nci maddelerini ihlalden işlem yapılması talep edilmiştir.
UZLAŞMA ÖNERİSİ :
Şikayet başvurusu, şikayet edilen Erdemli Diriliş Haber isimli internet sitesi sahibi Mahmut Dölek’e 25.04.2020 tarihinde PTT arıcılığıyla ulaştırılmış, ayrıca e- mail adresine de gönderilmiştir.
Şikayet edilen başvurudaki iddialara süresinde yanıt vermemiş ve taraflar arasında uzlaşma sağlanamamıştır.
DEĞERLENDİRME :
Şikayet edilen gazeteci Mahmut Dölek, Mersin’in Erdemli İlçesi’nde yayın yapan ‘Erdemli Diriliş Haber’ adlı internet sitesinin sahibidir, aynı zamanda ulusal basında bazı yayın kuruluşlarına haber servis etmektedir. Haberleri daha çok ATV, AHaber ve 24 TV gibi televizyon kanallarında yayınlanmaktadır.
Şikayetin konusu, geçen nisan ayında Erdemli’deki bir narenciye bahçesinde şikayet edilen tarafından ‘kurgu röportaj’ gerçekleştirilmesidir. Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı Vahap Seçer’in narenciye üreticisinin desteklenmesi önerisi üzerine, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu üreticiden 100 ton limon satın alıp, İstanbul’da ihtiyaç sahiplerine dağıtmıştır. Şikayet edilen ise ‘alımın üreticiden değil, stokçulardan yapıldığı’ iddiasıyla haber yapmak üzere harekete geçmiştir.
Şikayet edilen Mahmut Dölek’in, Erdemli’de bir narenciye bahçesinde gerçekleştirdiği ‘kurgu röportajda’ bir dönem iktidar partisinin ilçe yönetiminde bulunan ve halen mobilya satış mağazasında müdürlük yapan Ömer Tuncel, üretici rolünü üstlenmiştir. Çekime geçen Dölek’in, Tuncel’in açıklamalarını yeterli bulmayıp “Olmadı, yandaş stokçudan aldı. Yandaş vurgusu yapalım” diye müdahale etmesi üzerine Tuncel, “Yandaş stokçu dersek, diğer limonculara zarar veririz” demiştir. Dölek’in ısrarla “Ekrem İmamoğlu yandaş stokçulardan 100 ton limon aldı, bizden herhangi bir limon almadı. Bunu yandaş stokçulardan aldı diyeceksin” yönlendirmesiyle Tuncel “Ekrem İmamoğlu’nun 100 ton limon aldığı söyleniyor. Ancak, aldığımız bilgiye göre Erdemli’den almadı. Aldığımız ve duyduğumuz bilgiye göre Tarsus’tan kendi partisine yakın bir stokçudan aldı” diye konuşmuştur.
Şikayet edilenin ‘kurgu röportaj’ yaparken çekilen görüntüleri kendi internet sitesinde ve televizyonlarda yayınlanmadan sosyal medyada yer almıştır. Olayın ortaya çıkması üzerine yoğun tepki çekmesi akabinde Mahmut Dölek, bir yandan mizah amaçlı çektikleri görüntünün dışarıya sızdığını ve kendisine yönelik eleştirilerin linç amaçlı olduğunu ileri sürmüş; diğer yandan “CHP’liler üreticiden limon aldıklarını ispatlasınlar mesleği bırakırım” şeklinde açıklama yapmıştır.
Suç duyurusu üzerine Cumhuriyet Savcılığının başlattığı soruşturmada, şikayet edilen Mahmut Dölek, üretici rolünü oynayan Ömer Tuncel, görüntüleri sosyal medyada paylaştığı ileri sürülen Emrah Toraman ve olayla ilgisi olduğu ileri sürülen Ömer Sezer gözaltına alınmıştır. Ömer Sezer, savcılık ifadesinin ardından serbest bırakılırken, tutuklama istemiyle mahkemeye sevk edilen Mahmut Dölek, Ömer Tuncel ve Emrah Toraman da tutuksuz yargılanmak üzere adli kontrol uygulanarak serbest kalmıştır.
Olayla ilgili siyasi tartışmalar ve sonuçları; şüpheliler hakkında adli ve idari soruşturma açılması ve yargı süreci bizim konumuz değildir. Basın Konseyi’nin görevi tüm bunların dışında, sadece gazetecilik etiğine uygunluk incelemesi yapmaktan ibarettir.
Şikayet edilenin iktidar partisine yakın bir gazeteci olduğu, sadece şikayet konusu ‘kurgu röportaj’dan değil, sahibi olduğu internet sitesindeki yazılarından ve ulusal televizyonlara servis ettiği haberlerden bilinmektedir. Gazeteci, elbette bir siyasi partinin görüşlerini benimseyip o partiyi savunabilir, başka bir partiye de karşı olabilir. Bu onun ifade özgürlüğüdür, etik ihlali olmadığı sürece de sorun yoktur.
Ancak şikayet edilenin ‘kurgu röportaj’ yapması, gazetecilikte uydurma ve yalan haberler için kullanılan ‘asparagas’ peşinde olduğunu göstermiştir. Röportaj yaparken çekilen görüntülerinde şikayet edilen ‘gazeteci’ gibi değil de sanki film çeken ‘rejisör’; mobilyacı da çiftçi rolündeki ‘oyuncu’ gibi hareket etmiş; narenciye bahçesi de adeta bir film platosu olmuştur. Şikayet edilenin “Mizah amaçlı çektik, dışarıya sızdırıldı” açıklaması hayatın doğal akışına uygun olmadığı gibi; “CHP’liler üreticiden limon aldıklarını ispatlasınlar” açıklaması da ‘kumpas haber’ girişiminin kanıtı olmuştur.
Burada ‘kurgu röportajın’ bir yayın organında yayınlanmadan sosyal medyada yer alması, ‘yayın gerçekleşmeden etik denetimi yapılıp yapılamayacağı’ konusunda Yüksek Kurul’un karar almasını gerektirmektedir. Ancak, gerçek olmayan bilgi ve ifadelerin yer aldığı ‘kurgu röportaj’ meslek etik kurallarının ihlali olmuştur. Kaldı ki görüntüler içerikten bağımsız olarak değerlendirilse; hatta şikayet edilenin ‘mizah amaçlı çektik’ demesi doğru kabul edilse bile, gerçekleştirdiği bu eylem gazetecilik mesleği ile bağdaşmamıştır. Bu bakımdan, şikayet edilen, Basın Meslek İlkeleri’nin “Gazeteci görevini taşıdığı sıfatın saygınlığına gölge düşürebilecek tutum ve yöntemlerle yapmaktan sakınır” şeklindeki 12’inci maddesini ihlal etmiştir ve Genel Sekreterlik tarafından kendisi hakkında KINAMA kararı verilmesi önerilmektedir.
SONUÇ :
Basın Konseyi Yüksek Kurulu salgın nedeniyle video konferansla 13.05.2020 tarihinde gerçekleştirdiği toplantısında şikayet başvurusuyla ilgili dosyayı görüşmüştür.
Yüksek Kurul böyle bir girişimin varlığının dahi Basın Meslek İlkeleri açısından incelemeyi gerekli kılan bir fiil teşkil ettiği kanaatindedir.
Yüksek Kurul, ‘asparagas’ haber kurgulandığı yönündeki Genel Sekreterlik görüşüyle hemfikirdir. Kurul Üyeleri, Genel Sekreter’in önerdiği Basın Meslek İlkeleri’nin “Gazeteci görevini taşıdığı sıfatın saygınlığına gölge düşürebilecek tutum ve yöntemlerle yapmaktan sakınır” şeklindeki 12’inci maddesinin ihlal edildiği görüşüne katılmış, ayrıca Basın Meslek İlkeleri’nin “Kamusal bir görev olan gazetecilik, ahlaka aykırı özel amaç ve çıkarlara alet edilemez. Gazeteci halkın haber alma ve gerçekleri öğrenme hakkını gözetir” şeklindeki 3’üncü maddenin de ihlal edildiğini saptamıştır. Yüksek Kurul müzakereler sonucunda;
a) Başvurunun kabulüne,
b) Erdemli Diriliş Haber İnternet Sitesi sahibi gazeteci Mahmut Dölek’in gerçek olmayan olayı varmış gibi gösterip, düzmece röportaj ve ‘kurgu haber’ yaparak Basın Meslek İlkeleri’nin 3 ve 12’nci maddelerini ihlal ettiğine OY BİRLİĞİ ile karar vermiş ve hakkında yine OY BİRLİĞİ ile KINAMA kararı almıştır.
Bir yanıt bırakın
Yorum yapabilmek için oturum açmalısınız.