BKYK KARARI 2019-13

KARAR TARİHİ       : 29.05.2019
KARAR NO             : 2019- 13
ŞİKAYETÇİ             :  TBMM Başkanlığı

VEKİLİ : Av. Mehmet ÇOBAS (TBMM Hukuk Hizmetleri Başkanı)
ŞİKAYET EDİLEN  : 1- Deniz AYHAN (Sözcü Gazetesi Muhabiri)
                                  2- Metin YILMAZ (Sözcü Gazetesi Genel Yayın Müdürü)
ŞİKAYET KONUSU  :
Sözcü Gazetesi’nde 25.04.2019 tarihinde muhabir Deniz Ayhan imzasıyla yayımlanan, ‘Yavaş seçilince Halk Ekmek’le yollar ayrıldı’, ‘Meclis’ten ekmek boykotu’ başlıklı haberde, Basın Meslek İlkeleri’nin ilgili maddelerini ihlal edildiği ileri sürülerek, gereken işlemin yapılması talep edilmiştir.
ŞİKAYETÇİNİN İDDİALARI      :
Şikayetçi TBMM Hukuk Hizmetleri Başkanı Mehmet Çobas, TBMM Başkanlığı Vekili sıfatıyla yaptığı başvuruda, şikayet edilen haberdeki ifadelerin gerçeğe aykırı olduğu, TBMM Başkanlığına iftira atıldığı ve Basın Meslek İlkeleri’nin ihlal edildiğini belirtilerek TBMM adına şikayetçi olmuş ve yayımlanan haberde yer alan;
“Yavaş seçilince Halk Ekmek’le yollar ayrıldı. Meclis’ten ekmek boykotu.
Türkiye Büyük Millet Meclisi lokantasına Ankara Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı Halk Ekmek’ten ekmek alımı yapılmasına son verildi.
Mansur Yavaş’ın Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı seçilmesinin ardından yapılan bu ani değişiklik dikkati çekti” ifadeleri iddialarına örnek göstermiştir.
Şikayet başvurusunda haberin gerçek olmadığı,
Zira, Ankara Halk Ekmek ve Un Fabrikası A.Ş. ile TBMM arasında ekmek alımına ilişkin 01.01.2019 tarihinde imzalanan sözleşmenin 31.12.2019 tarihine kadar geçerli olduğu,
Ankara Halk Ekmek ve Un Fabrikası’nın, 23 Nisan 2019 tarihinde üretim yapmayacağına ilişkin 15.04.2019 tarihinde bildirimde bulunması üzerine, Meclis lokantasının ekmek tedarikinin o gün başka bir kurumdan karşılandığı,
Haberin metninde bu bilgiye yer verilmesine rağmen, haberde kullanılan başlıklarda başlıkta manipülasyonun tercih edildiği,
Böylece şikayet konusu haberdeki gerçek dışı ifadelerle eleştiri sınırlarının aşıldığı, şikayetçiye iftira atıldığı iddia edilmiştir.
Söz konusu haberin bu nedenlerle ifade ve basın özgürlüğü kapsamında kabul edilemeyeceği de savunulan başvuruda, muhabir Deniz Ayhan ve Sözcü Gazetesi sorumluları hakkında Basın Meslek İlkeleri’nin ilgili maddelerin göre işlem yapılması talep edilmiştir.
Başvuruya, Ankara Halk Ekmek ve Un Fabrikası A.Ş.’nin, 23 Nisan Bayramı nedeniyle o gün üretim yapılmayacağına dair müşterilerine ‘İlgili Makama’ başlığıyla gönderdiği 15.04.2019 tarihli yazı da eklenmiştir.
UZLAŞMA ÖNERİSİ          :
Şikayet başvurusu haberi yazan Sözcü Gazetesi muhabiri Deniz Ayhan ile Sözcü Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Metin Yılmaz’a ulaştırılmış, posta ‘alındı’ belgesi gelmiştir.
Şikayet edilenler süresinde herhangi bir yanıt vermemiş ve uzlaşma talebinde bulunmamıştır.
DEĞERLENDİRME            :
Basın Konseyi Yüksek Kurulu, Genel Sekreterlik önerisini dinledikten sonra konuyu tartışmaya açarak görüşmüş ve aşağıdaki karara varmıştır.  
Şikayet konusu haber, Sözcü Gazetesi’nin 25.04.2019 tarihli nüshasında ‘Yavaş seçilince Halk Ekmek’le yollar ayrıldı’ üst başlığı ve ‘Meclis’ten ekmek boykotu’ ana başlığıyla yayımlanmıştır. Haberde, muhabir Deniz Ayhan’ın fotoğraflı imzası bulunmaktadır.
Haber, İyi Parti Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Erozan’ın, Twitter’da yaptığı “TBMM lokantasında yenilen ekmek Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin Halk Ekmeği iken, Mansur Yavaş’ın Ankara Belediye Başkanı olmasıyla birlikte ekmek tedarikinin el değiştirdiğine ilişkin belirtiler var” paylaşımından yola çıkılarak yapılmıştır. Haberde, eskiden servis edilen ve yeni ekmekleri gösteren iki kare fotoğrafın da bulunduğu paylaşımda ‘Hayrola?’ sorusuna da yer verilmiştir.
Şikayet konusu haberin flaşında, “Türkiye Büyük Millet Meclisi lokantasına, Ankara Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı Halk Ekmek’ten ekmek alımı yapılmasına son verildi” ifadesi yer almış, bu başlığa göre habere kaynak gösterilen twitter paylaşımındaki ‘ekmek tedarikinin el değiştirildiğine ilişkin belirtiler var’ ifadesi daha ileri götürerek, kesinmiş gibi yansıtılmıştır.
Buna karşın, olayın taraflarından Halk Ekmek ve Un Fabrikası’nın gerçeğin böyle olmadığını ortaya koyan açıklamasına da yer verilmiştir. Bu açıklama da “İyi Partili Erozan’ın iddiasından sonra Ankara Halk Ekmek ve Un Fabrikası bir açıklama yaptı. Açıklamada 23 Nisan günü Halk Ekmek Fabrikası’nın çalışmadığı, 24 Nisan’dan itibaren ekmek satışının devam ettiği belirtildi” ifadesiyle haberde aktarılmıştır. Haberde, milletvekilinin sosyal medya paylaşımının kupürü de kullanılmıştır.
Şikayet konusu haberde sorun, ‘Yavaş seçilince Halk Ekmek’le yollar ayrıldı’. ‘Meclis’ten ekmek boykotu’ başlıkları ve flaşıdır. Başlık ile metnin uyumsuzluğu, kullanılan haber tekniğinden mi kaynaklanmakta, yoksa abartıya kaçılarak olayın farklı gösterilmesi midir? Bu durumda söz konusu haberin maddi ve görünür gerçekle ne denli örtüşüp örtüşmediğine bakmak gerekmektedir.
İfade ve basın özgürlüğünde evrensel standartlara göre gerçeklik, orta düzeydeki bir okuyucunun basında yer alan bir haber ve yazıdan edindiği kanıya göre belirlenir. Haber veya yazıda gerçek dışılık ve abartı orta düzeydeki bir okuyucu üzerinde, gerçek olan olaydan başka bir anlam çıkarmak sonucunu doğurmamalıdır. Gazeteci haberi yazarken çelişkili ifadeler kullanmaktan ve haber metni ile uyumsuz ve okuyucuyu yanıltıcı başlık kullanmaktan kaçınmalıdır.
Şikayete konu haberde, metin ile başlıklar ve giriş cümlesi çelişmektedir. Haber başlığının muhabir tarafından mı yoksa yazı işleri tarafından mı atılmış olduğu bilinmemekle birlikte haberi yazanın elinde birbiriyle çelişen ve öne çıkartılan haberi ortadan kaldıran bilgi olmasına karşın, gerçeklikle bağlantısı bulunmayan haberin yazılması ve yayınlanması gazetecilik etiği ile bağdaştırılamaz.
Haberlerin başlıklarıyla metni arasında tutarsızlık ve çelişki olmamalı, okuyucu okuduğu haber nedeniyle çelişkiye düşmemelidir. Şikayet konusu haberde, haberi okuyan bir kişiyi haber başlığıyla içeriği arasında çelişkiye düşürecek ifadeler yer almaktadır. Yazı içeriğini okuyan bir kişi, ‘Ankara Halk Ekmek Fabrikası’nın 23 Nisan günü üretim yapmadığı için TBMM lokantasının ekmek tedarikini bir günlüğüne başka kurumdan karşıladığı’ kanaatine ulaşabilecektir. Oysa başlık bu açıklama ile uyumlu değildir.
Şikayet konusu haberdeki bu çelişkiler, haberin kasıtlı olarak saptırıldığını gündeme getirir. Bu ise Basın Meslek İlkelerinin ihlali olarak değerlendirilmelidir.
Yüksek Kurul, şikayet konusu haberde Basın Meslek İlkeleri’nin “Kamusal bir görev olan gazetecilik, ahlaka aykırı özel amaç ve çıkarlara alet edilemez. Gazeteci halkın haber alma ve gerçekleri öğrenme hakkını gözetir” şeklindeki 3’üncü maddesinin
“Gazeteci görevini, taşıdığı sıfatın saygınlığına gölge düşürebilecek yöntem ve tutumlarla yapmaktan sakınır” şeklindeki 12’nci  maddelerine aykırılık saptamıştır.
SONUÇ                  :
Açıklanan nedenlerle, 25.04.2019 tarihli Sözcü Gazetesi’nde, muhabir Deniz Ayhan imzasıyla yayımlanan, ‘Yavaş seçilince Halk Ekmek’le yollar ayrıldı’, ‘Meclis’ten ekmek boykotu’ başlıklı haberle ilgili olarak TBMM adına yapılan başvuru konusu;
       a) Şikayetin kabulüne,

       b) ‘Yavaş seçilince Halk Ekmek’le yollar ayrıldı’, ‘Meclis’ten ekmek boykotu’ başlıklı haberde, Basın Meslek İlkelerinin 3 ve 12’nci maddelerinin ihlal edilmiş olması nedeniyle Muhabir Deniz Ayhan ve Sözcü Gazetesi’nin UYARILMASINA, oy çokluğu ile karar verildi.