BKYK KARARI 2018-12

REFERANS: 2018- 12
ŞİKAYETÇİ:  Asas Kaynak Suları Sanayi ve Ticaret A.Ş. vekili avukat Ömer Faruk Hansu

ŞİKAYET EDİLEN: Gökhan Karabulut (Kocaeli Koz İnternet Haber Sitesi Genel Yayın Yönetmeni)
ŞİKAYET KONUSU:
Kocaeli Koz İnternet Haber Sitesi’nde 06.03 Mart 2018 tarihinde yayınlanan ‘Gürpınar su alırken bir kez daha düşünün’ başlıklı haber.
Şikayetçi Asas Kaynak Suları Sanayi ve Ticaret A.Ş. vekili avukat Ömer Faruk Hansu, ‘Gürpınar’ markasıyla piyasaya su veren Asaş Kaynak Suları Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin damacana, su pompası, su dispanseri, su, soda ve aromalı içecek satışı yaptığını belirtti, sağlık açısından herhangi bir  sorun teşkil edecek her durumun önüne geçmek için önlemler aldığını savundu.
Kocaeli Koz İnternet Haber Sitesi’nde 06.03.2018 tarihinde ‘Gürpınar su alırken bir kez daha düşünün’ başlıklı haberinin yayımlandığını belirten şikayetçi, firmaya yönelik karalama ve olumsuz algı oluşturulduğunu ifade etti.
Haberde, bir sivil toplum örgütü olan ‘Sağlık ve Gıda Güvenliği Hareketi’ne ait beş yıl önce hazırlanan ve en son 24 Ocak 2018 tarihinde 14’üncü kez güncellenen ‘Ambalajlı Su Raporu’nda, Kocaeli’ndeki su firmalarının durumu yer aldı.
Tahlil kriterleri ve puanları sıralanan haberde, “Rapora göre Kocaeli’nde faaliyet gösteren firmaların ürettiği suların büyük çoğunluğu çok kötü çıktı. … Rapordaki en dikkat çekici firma Gürpınar Su oldu. Başiskele’de üretilen ‘Gürpınar Su’ ise yine en kalitesiz suların içinde yer aldı. Bunun yanında Gebze’de üretilen Işılgan, Ovacık, Karamürsel’de üretilen Akçat, Gölcük’te üretilen, Serap Akar, Başiskele’de üretilen Yuvacık su oldukça kalitesiz çıktı” denildi. Haberde yurt genelindeki tüm firmalarla ilgili tablo geniş şekilde verildi.
Şikayetçi, 14’üncü kez güncellenen Sağlık ve Gıda Güvenliği Hareketi’nin hazırladığı ‘Ambalajlı Su Raporu’ ile ilgili 17.01.2013 tarihinde Sağlık Bakanlığı’nın yaptığı açıklamada, ‘Söz konusu rapor Bakanlığımızca da incelenmiş; verilerin kaynağı, analiz metodu, analizi yapanların yetkinliği, laboratuvar koşulları vb. değerlendirmede raporun bilimsel bir dayanaktan yoksun olduğu görülmüştür. Bilimselliği tartışmalı bir rapora dayanarak haksız yere kamuoyunda infial uyandırmaya çalışmak etik bir davranış değildir… İçme- kullanma sularının takibini düzenleyen mevzuatımız Avrupa Birliği standartlarında usul ve esaslar içermektedir. Avrupa Birliği ülkelerinde ne uygulanıyorsa ülkemizde de uygulanan mevzuat aynıdır” ifadelerinin yer aldığını ifade etti.
Sağlık Bakanlığı’ndan ruhsatlı faaliyet gösteren firmanın hedef alındığını savunan şikayetçi, bu haberle ‘firma hakkında kamuoyunda karalama ve olumsuz algı oluşturulmaya çalışıldığını, tüketicilere de firmanın ürettiği suların sağlıklı olmadığı mesajı verildiğini’ savundu.
Şikayetçi, bu haberle kamuoyunun yanlış ve eksik bilgilendirildiğini, gönderdikleri açıklamanın yayınlanmadığını, şirketin zan altında bırakıldığını, kişilik haklarına saldırıldığını, şikayet edilen hakkında Basın Meslek İlkeleri’ni ihlalden işlem yapılmasını talep etti.

UZLAŞMA VE DİĞER KONULAR
Şikayet başvurusu Kocaeli Koz İnternet Haber Sitesi Genel Yayın Yönetmeni Gökhan Karabulut’a iletildi. Gökhan Karabulut verdiği yanıtta, söz konusu haberin aynı gün ülke genelinde basın kuruluşlarında da yayınlandığını belirtti.
Sağlık ve Gıda Güvenliği Hareketi’nin raporunda yer alan bilgileri hiçbir yorum yapmadan yayınladıklarını belirten Karabulut, “Raporda yer alan bilgiler ışığında yayın yaptığımız kent olan Kocaeli’nde bulunun su firmalarını öne çekip haberimizi yaptık. Bahsi geçen raporda Kocaeli’ndeki firmalar içinde analiz sonucu en kötü çıkan ve bilinirliği en fazla olan şirket Gürpınar Su adlı firmadır. Haber başlığında bu firmanın olması gayet doğaldır” dedi.
Firmaya cevap hakkını kullandırdıklarını 8 Mart 2018 tarihinde Asaş Kaynak Suları Sanayi ve Ticaret A.Ş. vekili Ömer Faruk Hansu tarafından gönderilen cevap metnini aynen sitede yayınladıklarını belirten Gökhan Karabulut, “Kocaeli Koz haber sitesi kurulduğu günden bu yana Basın meslek İlkelerine bağlı hareket eder. Firmanın söz konusu şikayetiyle ilgili Basın Konseyi’nin olumlu bir karar alacağınız umut eder, uzlaşmak gibi bir talebimiz olmadığını belirtiriz” dedi.

Kocaeli Koz İnternet Haber Sitesi, şikayet edilen haberini, Sağlık ve Gıda Güvenliği Hareketi adlı sivil toplum kuruluşunun raporuna dayandırmaktadır. İlki 5 yıl önce yayınlanan rapor aynı kıstaslara göre güncellenmiş, son güncelleme 24 Ocak 2018 tarihinde yapılmıştır. Şikayet edilen internet sitesi de bu raporda yer alan kendi bölgesindeki su firmalarını haberleştirmiştir. Haber sadece tartışmalı faaliyetlerde bulunan bir kuruluşun raporuna dayandırılmış, ilgili firmaya ya da onları denetleyen kurumlara sorma gereği duyulmamıştır. Gazeteciyi yanlıştan koruyan ‘şüphe’ ve başka bir kaynaktan ‘doğrulatma’ ilkeleri atlanmıştır.

Oysa, Sağlık ve Gıda Güvenliği Hareketi’nin bu raporuyla ilgili Sağlık Bakanlığı, ‘Bilimsel dayanaktan yoksul olduğu görülmüştür. Bilimselliği tartışmalı bir rapora dayanılarak haksız yere kamuoyunda infial uyandırmaya çalışmak etik bir davranış değildir” açıklaması yapmıştır. Şikayet konusu haberin yayınlanmasının ardından Ambalajlı Su Tüketicileri Derneği de 06.03.2018 tarihinde yüksek tirajlı ulusal gazetelerde ‘raporun gerçeği yansıtmadığı’ açıklaması yapmış, ilan vermiştir.

DEĞERLENDİRME VE SONUÇ

Şikayet edilen habere kaynak gösterilen bir rapordur. Sağlık Bakanlığı bu raporu hazırlayan kuruluşun ‘haksız iddialarda bulunduğunu’ belirterek, söz konusu ‘Ambalajlı Su Raporu’’ için ‘bilimsel bir dayanaktan yoksun olduğu görülmüştür’ açıklaması yapmıştır. Bakanlık açıklamasında ayrıca suların nasıl denetlendiği belirtildikten sonra, “Bu sebeple söz konusu raporda iddia edildiği gibi ’30 çeşit kirleticiye rastlanan bir suya sağlıklıdır raporu verildiğini’ beyan etmek akıl dışıdır’ ifadeleri yer almaktadır.
Sivil toplum kuruluşları demokrasinin gelişip yerleşmesinde önemlidir; hazırladıkları raporlar, yaptıkları açıklamalar haber olur. Ancak, ortada resmi makamların da ‘bilimsel bulmadığı’ ve ‘akıl dışı’ dediği raporlar yayınlayan bir kuruluş söz konusudur.  Halk sağlığı gibi, yayınlandığında büyük etkisi olacak ve yankı uyandıracak raporlara ve açıklamalara daha dikkatli yaklaşılması, hatta sorgulanması gerekmektedir. Bunun yapılmaması; haberde adı geçen firma yetkilisine ulaşıp görüş alınmaması; Sağlık Bakanlığı’nın bu raporla ilgili açıklamasının göz ardı edilmesi eksikliktir.
Diğer taraftan şikayetçinin mağduriyetine (varsa ki, vardır) neden olan asıl muhatap, bu raporu hazırlayıp medyaya servis eden Sağlık ve Gıda Güvenliği Hareketi adlı sivil toplum örgütüdür; bu örgüt hatalıysa hakkında işlem yapmayan yetkili resmi kuruluşlardır. Şikayetçi, yayın organına nasıl açıklama gönderip şikayetçi oluyorsa, raporun asıl sahibi sivil toplum örgütü ve resmi kuruluşlar nezdinde de işlem başlatmalı, bunun duyurulmasını istemelidir. Bu yönde bir girişimi olup olmadığı tarafımızdan bilinmemektedir.
Şikayet edilen gönderdiği yanıtta, şikayetçinin iddia ettiği gibi ‘karalama ve olumsuz algı oluşturmak gibi bir niyetle değil, böylesi çok hassas bir konuda okuyucuyu bilgilendirme çabası içinde haberi hazırladıklarını’ vurgulamış, şikayetçinin habere gönderdiği açıklamayı da vakit geçirmeden internet sitesinde kullanmıştır.

Bu nedenle şikayet konusu haber Basın Meslek İlkeleri’nin ‘Kişileri ve kuruluşları, eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez’ şeklindeki 4’üncü maddesine;
‘Soruşturulması gazetecilik olanakları içinde bulunan haberler soruşturulmaksızın veya doğruluğuna emin olunmaksızın yayınlamaz’ şeklindeki 6’ncı maddelerine aykırı olarak değerlendirilmiştir.

Basın Konseyi Yüksek Kurulu, oy çokluğuyla Kocaeli Koz İnternet Haber Sitesi Genel Yayın Yönetmeni Gökhan Karabulut hakkında ‘uyarı’ kararı almıştır.