BKYK KARARI 2018-11

REFERANS: 2018- 11
ŞİKAYETÇİ:
Asas Kaynak Suları Sanayi ve Ticaret A.Ş. vekili avukat Ömer Faruk Hansu

ŞİKAYET EDİLEN:  Kocaeli Zirve İnternet  Haber Sitesi  İmtiyaz Sahibi Bigman Çakman ve Genel Yayın Yönetmeni  Egemen Daşkan

ŞİKAYET KONUSU:
Kocaeli Zirve İnternet Haber Sitesi’nde 6 Mart 2018 tarihinde yayınlanan ‘İlimizdeki bu su firmaları zehir satıyor’ ve ‘Su mu içiyoruz zehir mi?’ başlıklı haberlerde, Gölcük merkezli ‘Gürpınar’ suyunun ‘en kötü su’ olduğu yazıldı.
Haberde, bir sivil toplum örgütü olan ‘Sağlık ve Gıda Güvenliği Hareketi’ne ait beş yıl önce hazırlanan ve en son 24 Ocak 2018 tarihinde 14’üncü kez güncellenen ‘Ambalajlı Su Raporu’nda, Kocaeli’ndeki su firmalarının durumu yer aldı. Tahlil kriterleri ve puanları sıralanan haberde, ‘EN KÖTÜ SU GÜRPINAR’ ara başlığı ile şu ifadelere yer verildi:
“İlimizde yıllardır faaliyet gösteren birçok su firması ise bu puanlamalarda eksilere düşmüş durumda. Eksi puana düşen firmalar arasında en dikkat çekenlerden biriyse Gölcük’te faaliyet gösteren Gürpınar oldu. Gürpınar suyun yapılan analiz sonucunda aldığı puan -2.293,74 oldu. En düşük puanı alan Gürpınar’dan sonra Derince’de faaliyet gösteren Çenesuyu -64,36 puanla dikkat çekiyor.”

Şikayetçi avukatı, ‘Gürpınar’ markasıyla piyasaya su veren Asaş Kaynak Suları Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin damacana, su pompası, su, soda ve aromalı içecek satışı yaptığını belirtti, sağlık açısından herhangi bir  sorun teşkil edecek her durumun önüne geçmek için önlemler aldığını savundu.
Kocaeli Zirve İnternet Haber Sitesi’nde 06.03.2018 tarihinde ‘İlimizde bu su firmaları zehir saçıyor’ ve ‘Su mu içiyoruz zehir mi?’ haberinin yayımlandığını belirten şikayetçi, firmaya yönelik karalama ve olumsuz algı oluşturulduğunu ifade etti.  Haberde sözü edilen raporun Sağlık Bakanlığı tarafından ‘Bilimsel dayanaktan yoksun’ bulunduğunu ve bunun kamuoyuna açıklandığını kaydeden şikayetçi, yanlış haberin düzeltilmesi için yayın organına noterden açıklama gönderdiklerini, ancak internet sitesinin imtiyaz sahibi Bigman Çakman imzası 13.03.2018 tarihinde ‘Bu suları avukatlarla mı temizleyeceksiniz’ başlıklı yazıda gönderilen açıklamanın çarpıtılarak, suçlamanın devam ettirildiğini savundu.
Şikayetçi, 14’üncü kez güncellenen Sağlık ve Gıda Güvenliği Hareketi’nin hazırladığı ‘Ambalajlı Su Raporu’ ile ilgili 17.01.2013 tarihinde Sağlık Bakanlığı’nın yaptığı açıklamada şu ifadelerin geçtiğini kaydetti:
‘Söz konusu rapor Bakanlığımızca da incelenmiş; verilerin kaynağı, analiz metodu, analizi yapanların yetkinliği, laboratuvar koşulları vb. değerlendirmede raporun bilimsel bir dayanaktan yoksun olduğu görülmüştür. Bilimselliği tartışmalı bir rapora dayanarak haksız yere kamuoyunda infial uyandırmaya çalışmak etik bir davranış değildir… İçme- kullanma sularının takibini düzenleyen mevzuatımız Avrupa Birliği standartlarında usul ve esaslar içermektedir. Avrupa Birliği ülkelerinde ne uygulanıyorsa ülkemizde de uygulanan mevzuat aynıdır.”
Sağlık Bakanlığı’ndan ruhsat alarak faaliyet gösteren firmanın hedef alındığını savunan şikayetçi, “Yapılan haberle müvekkilimiz şirket kamuoyunda suçlu gibi gösterilerek karalama ve olumsuz algı oluşturulmaya çalışılmıştır. Yine aynı şekilde tüketiciler nezdinde infiale sebep olabilecek bir husus hakkında araştırma yapılmaksızın haber yapılması, müvekkilimizin kamuoyu nezdinde sağlıkla ilgili olarak yönetmeliklere ve yasaya aykırı davranan şirket olarak gösterilmesine neden oldu” dedi. Şikayetçi, söz konusu ‘İlimizdeki bu su firmaları zehir satıyor’ ve ‘Su mu içiyoruz zehir mi?’ haberi ve açıklamalarının çarpıtıldığını iddia ettiği ‘Bu suları avukatlarla mı temizleyeceksiniz’ başlıklı yazıda Basın Meslek İlkeleri’nin 6, 9, 10 ve 16’ncı maddelerinin ihlal edildiğini savundu.
UZLAŞMA VE DİĞER KONULAR
Şikayet başvurusu Kocaeli Zirve İnternet Haber Sitesi Yayın Yönetmeni Egemen Daşkan’a hem e- mail, hem postayla ulaştırıldı. Ancak şikayet edilen, süresinde cevap vermedi ve taraflar arasında uzlaşma sağlanamadı.

Şikayet konusu haber, doğrudan halk sağlığı ile ilgilidir bu nedenle de büyük önem taşımaktadır. Giderek büyük bir hacme ulaşan ambalajlı su sektöründe, önemli markaların yanında yerel firmalar da faaliyet göstermektedir. Özellikle yerel firmalarla ilgili ortaya çıkan şüpheler, bunların piyasadan silinmesi neden olmaktadır.

Kocaeli Zirve İnternet Haber Sitesi, şikayet edilen haberini, Sağlık ve Gıda Güvenliği Hareketi adlı sivil toplum kuruluşunun raporuna dayandırmaktadır. İlki 5 yıl önce yayınlanan rapor aynı kıstaslara göre güncellenmiş, son güncelleme 24 Ocak 2018 tarihinde yapılmıştır. Şikayet edilen internet sitesi de bu raporda yer alan kendi bölgesindeki su firmalarını haberleştirmiştir. Haber sadece bir sivil toplum kuruluşunun raporuna dayandırılmış, ilgili firmaya ya da onları denetleyen kurumlara sorma gereği duyulmamıştır. Gazeteciyi yanlıştan koruyan ‘şüphe’ ve başka bir kaynaktan ‘doğrulatma’ ilkeleri atlanmıştır.

Oysa, Sağlık ve Gıda Güvenliği Hareketi’nin bu raporuyla ilgili Sağlık Bakanlığı, ‘Bilimsel dayanaktan yoksul olduğu görülmüştür. Bilimselliği tartışmalı bir rapora dayanılarak haksız yere kamuoyunda infial uyandırmaya çalışmak etik bir davranış değildir” açıklaması yapmıştır. Şikayet konusu haberin yayınlanmasının ardından Ambalajlı Su Tüketicileri Derneği de 06.03.2018 tarihinde yüksek tirajlı ulusal gazetelerde ‘raporun gerçeği yansıtmadığı’ açıklaması yapmış, ilan vermiştir.

Gönderdikleri açıklamanın kullanılmadığını belirtilen şikayetçi, “Tekzip metninde belirtilen hususlara, metin yayımlanmaksızın gazete üzerinden hakarete varan cümlelerle cevap verilmiştir” demektedir.

DEĞERLENDİRME VE SONUÇ

Halk sağlığı ile ilgili haber yapması doğaldır, gazetecinin görevidir. Bu habere kaynak olarak gösterilen bir rapordur. Sağlık Bakanlığı bu raporu hazırlayan kuruluşun ‘haksız iddialarda bulunduğunu’ belirterek, söz konusu ‘Ambalajlı Su Raporu’’ için ‘bilimsel bir dayanaktan yoksun olduğu görülmüştür’ açıklaması yapmıştır. Bakanlık açıklamasında ayrıca suların nasıl denetlendiği belirtildikten sonra, “Bu sebeple söz konusu raporda iddia edildiği gibi ’30 çeşit kirleticiye rastlanan bir suya sağlıklıdır raporu verildiğini’ beyan etmek akıl dışıdır’ ifadeleri yer almaktadır.
Sivil toplum kuruluşları demokrasinin gelişip yerleşmesinde önemlidir; hazırladıkları raporlar, yaptıkları açıklamalar haber olur. Ancak, ortada resmi makamların da ‘bilimsel bulmadığı’ ve ‘akıl dışı’ dediği raporlar yayınlayan bir kuruluş söz konusudur.  Halk sağlığı gibi, yayınlandığında büyük etkisi olacak ve yankı uyandıracak raporlara ve açıklamalara daha dikkatli yaklaşılması, hatta sorgulanması gerekmektedir. Bunun yapılmaması; haberde adı geçen firma yetkilisine ulaşıp görüş alınmaması; Sağlık Bakanlığı’nın bu raporla ilgili açıklamasının göz ardı edilmesi eksikliktir.
Diğer taraftan şikayetçinin mağduriyetine (varsa ki, vardır) neden olan asıl muhatap, bu raporu hazırlayıp medyaya servis eden Sağlık ve Gıda Güvenliği Hareketi adlı sivil toplum örgütüdür; bu örgüt hatalıysa hakkında işlem yapmayan yetkili resmi kuruluşlardır. Şikayetçi, yayın organına nasıl açıklama gönderip şikayetçi oluyorsa, raporun asıl sahibi sivil toplum örgütü ve resmi kuruluşlar nezdinde de işlem başlatmalı, bunun duyurulmasını istemelidir. Bu yönde bir girişimi olup olmadığı tarafımızdan bilinmemektedir.
Şikayetçinin kendi firmalarını hedef alıp hatta suçlayıcı ifadelerin yer aldığı haber nedeniyle gönderdiği açıklama kullanılmamış; internet sitesi imtiyaz sahibi bir de ‘Bu suları avukatlarla mı temizleyeceksiniz?’ başlıklı yazı yazıp suçlamayı sürdürmüştür. Bu da şikayet edilenin kasıtlı olduğu ve etik değerlerle örtüşmeyen davranışta bulunduğunu göstermektedir.

Bu nedenlerle şikayet konusu haberde, Basın Meslek İlkeleri’nin ‘Kişileri ve kuruluşları, eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez’ şeklindeki 4’üncü maddesi
‘Soruşturulması gazetecilik olanakları içinde bulunan haberler soruşturulmaksızın veya doğruluğuna emin olunmaksızın yayınlamaz’ şeklindeki 6’ncı maddesi,
“Basın organları yanlış yayınlardan kaynaklanan cevap ve tekzip hakkına saygı duyarlar’ şeklindeki 16’ncı maddesi ihlal edilmiştir.

Basın Konseyi Yüksek Kurulu, oy çokluğuyla Kocaeli Zirve İnternet Haber Sitesi Egemen Daşkan ve İmtiyaz Sahibi Bigman Çakman hakkında yukarıda sayılan 3 maddeyi ihlalden ‘kınama’ kararı almıştır