YÜKSEK KURUL KARARI
DOSYA NO: 2024 – 33
KARAR TARİHİ: 22.08.2024
ŞİKÂYET EDEN: Ülkü YAVUZ
Doğuyaka Mah. Termosos Bul. Günoğur Apt. No: 36/13 MURATPAŞA/ANTALYA
ŞİKÂYET EDİLEN: Yaprak ÖZER (Antalya Gündem Yazı İşleri Müdürü)
Teomanpaşa Mah. Yeşilırmak Cad. Mısır Çarşısı Z 18 KEPEZ /ANTALYA
ŞİKAYET KONUSU:
ANTALYA GÜNDEM gazetesinin internet haber sitesinde 16.05.2024 tarihinde Yaprak Özer imzasıyla yayınlanan “Antalya Nüfus Müdürlüğü’nde neler oluyor? Nüfusta dedikodu sarmalı” ve 13.06.2024 tarihinde yayınlanan “Antalya Nüfus Müdürlüğü’nde dedikodu yapmakla suçlanan Müdür’ün tayini çaktı” başlıklı haberlerde, Basın Meslek İlkeleri’nin ihlal edildiği iddiasıyla şikâyette bulunulmuştur.
Şikâyetçi Ülkü Yavuz, Basın Konseyi’ne 11.07.2024 tarihinde yaptığı başvuruda, şikâyet ettiği haberlerde gerçeğin çarpıtılarak kendisine suç isnadında bulunulduğunu; iftira atılıp toplum nazarında saygınlığının zedelendiğini; hakarete uğrayıp aşağılandığını iddia etmiştir. Haberlerin yayınlandığında Antalya İl Nüfus Müdürü olduğunu belirten şikâyetçi, gerçek olmadığını ileri sürdüğü iddiaları/bilgileri tek tek sıraladıktan sonra şu ifadelere yer vermiştir:
“Şikayette bulunduğum gazete yetkilisi ve muhabiri konu hakkında gerek İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü’nden gerekse tarafımdan hatta Valilik makamından bilgi yada belge talep etmeden, yazılanların doğruluğunu araştırmadan bu haberler yapılmıştır. Kendilerini haber sonrası aradığım halde yine de benimle hiçbir irtibata geçilmemiştir.
Haberlerin tamamen benim yıpratılmam amacıyla yapıldığını değerlendiriyorum. İlgili gazete bunda da başarılı oldu maalesef 2. defa mahkeme kararı ile atanmış olduğum Antalya İlinde 11 ay çalıştıktan sonra atamam bir bayan olarak Hatay iline yapıldı ve bu nedenle emekli olmak zorunda kaldım.”
Başvuruda şikâyet edilen hakkında Basın Meslek İlkeleri’nin 3, 4, 6, 9 ve 13’üncü maddelerini ihlalden yaptırım uygulanması talep edilmiştir.
UZLAŞMA ÖNERİSİ:
Şikâyet başvurusu, şikâyet edilen Antalya Gündem internet sitesi Sorumlu Yazı İşleri Müdürü ve haberde imzası bulunan Yaprak Özer’e 12.07.2024 tarihinde PTT aracılığı ile gönderilmiş ve posta ‘alındı’ belgeleri gelmiştir.
Şikâyet edilen, başvurudaki iddialara süresinde yanıt vermemiş ve taraflar arasında uzlaşma sağlanamamıştır.
GENEL SEKRETERLİK GÖRÜŞÜ:
Şikâyet edilen haberlerden ilki “Antalya Nüfus Müdürlüğü’nde neler oluyor? Nüfusta dedikodu sarmalı” başlığı ile 16.05.2024 tarihinde; ikincisi “Antalya Nüfus Müdürlüğü’nde dedikodu yapmakla suçlanan Müdür’ün tayini çaktı” başlığı ile 13.06.2024 tarihinde yayınlanmıştır. Haberler özetle şöyledir:
16.05.2024’TE YAYINLANAN HABER: Haberde, soyadı Y. olarak kodlanan şikâyetçi Ülkü Yavuz’un 2012 yılında Antalya İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürü olarak atandığı, ortalama görev süresi 5 yıl olmasına rağmen Kasım 2020’ye kadar kaldıktan sonra Isparta’ya tayin edilip yerine yeni müdür atandığı belirtilmiştir. Şikâyetçinin 110 gün rapor alması nedeniyle ilişik kesme yazısının tebliğ edilemediği ileri sürülerek, bu sürede kurumda iki müdür birden görev yapıyor göründüğü yazılmıştır. Buna son vermek için Valilik onayı ile ilişik kesme yazısını evine götüren Özlük Servisi Şefi ve memur Havva Ö.’ye şikâyetçinin kapıyı açmadığı, tebligatı posta ile yapma durumunda kalındığı iddia edilmiştir. Tayini durdurmak için dava açan şikâyetçinin, evine izinsiz gelen iki personeline kurumdaki bir müdür aracılığı ile “Canlarına okuyacağım”, “Dönünce görüşeceğiz” diyerek mobbing içerikli mesaj gönderdiği; yargı kararıyla 1 Ağustos 2023’te göreve döndükten sonra, doğum izninde bulunan Havva Ö. için aşağılayıcı ithamlarda bulunduğu ileri sürülmüştür. Bunları bir arkadaşından duyan Havva Ö.’nün şikâyetçi hakkında suç duyurusunda bulunduğu, ayrıca 5 memurun da mobbing gördüklerini söyleyerek dilekçe vermeleri üzerine savcılığın soruşturma açmak için valilikten izin istediği ancak izin verilmediği; Havva Ö.’nün bu kez valilik kararına itiraz edip hukuk mücadelesini sürdürdüğü belirtilmiştir. Şikâyetçinin, aleyhinde ifade veren bazı memurlara disiplin soruşturması açtığı iddia edilerek, “Konya’da devam eden mahkeme eğer Valiliği haksız bulunsa soruşturma izni çıkacak ve Y. yargılanacak. Aksi durumda Antalya İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü’nde bundan sonra olacaklar ise merak konusu” denilmiştir.
16.05.2024’TE YAYINLANAN HABER: Şikâyet edilen ikinci haberde, ilk haber aynen tekrarlanmış ve flaşında “Geçtiğimiz günlerde ‘Antalya Nüfus Müdürlüğü’nde neler oluyor? Nüfusta dedikodu sarmalı’ haberine konu olan Antalya İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürü Ülkü Y. Hatay’a tayin edildi” denilmiştir. “Sürpriz gelişme yaşandı’ ara başlığı altında 5 satırlık paragraf eklenen haberde, ilk haberde konu edilen tartışmalar devam ederken şikâyetçinin Hatay’a tayin edildiği belirtilmiş ve yerine atanan yeni müdürün adı yazılmıştır.
Şikâyetçi kamusal görev yapan bir kişidir. Antalya İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü görevindeyken başka bir ile tayinin edilmesi, yargı kararıyla eski görevine dönmesi, yeniden başka bir ile atanması; ayrıca personeliyle yaşadığı sorunlar nedeniyle hakkında suç duyurusunda bulunulması ancak soruşturma izni verilmemesi yaptığı görevle ilgilidir, haber değeri taşır. Bu yönüyle güncellik ve gerçeklik unsurları mevcut olup haberin yayınlanmasında kamusal ilgili ve yarar vardır.
Gazetecinin görevi, olayları araştırıp sorgulayarak ulaştığı gerçeği haberleştirip kamuoyuna ulaştırmaktır. Kendisine haber veren/getiren kaynak tarafından kişisel fayda sağlamak amacıyla yanlış yönlendirilme riski bulunduğunu asla göz ardı etmemeli; olayın diğer tarafı/taraflarıyla görüşüp kaynağın verdiği bilgi ve belgenin gerçek olup olmadığını sorgulamalıdır. Şikâyet edilen haber incelendiğinde, şikâyetçi ile sorun yaşayan memur Havva Ö.’nün anlatımlarının gerçekliği sorgulanmadan aynen aktarıldığı; şikâyetçinin görüşüne alınmadığı ve talep ettiği halde kendisiyle irtibata geçilmediği, tek yanlı haber yayını ısrarla sürdürüldüğü görülmektedir.
Haberlerde ayrıca şikâyetçiye yönelik hüküm içeren “Görevinden ayrılmak istemeyen Ülkü Y. 110 gün rapor aldı” “Kapıyı açmayan Ülkü Y’ye posta yoluyla tebligat yapıldı ve ilişiğini kesmek zorunda kaldı” “Savcılık suçlu gördüğü Ülkü Y. için soruşturma izni istedi” “Ülkü Y., aleyhine ifade veren memurlara çeşitli nedenlerle disiplin soruşturması açtı” “Antalya İl Nüfus Müdürlüğü’nde yaşanan olaylar zinciri bu kadarına da pes dedirtti” ifadeleri kullanılmış; ‘Evine haber vermeden geldikleri için sinirlendiği iki memuruna mobbing içeren mesajlar gönderdiği’ iddiasına yer verilmiştir. Habere “Dedikodu yapmakla suçlanan müdürün tayini çıktı” başlığı atılmış, dedikoducu olduğuna ilişkin kanıt sunulmamıştır.
Şikâyet edilen haberlerde, kaynağın iddialarının/suçlamalarının doğruluğu araştırılıp sorgulanmadan kanıtlanmış ‘olgu’ gibi sunulması sorunludur. Gazetecinin, haberini oluştururken kaynağı ile özdeşleşmemesi ve objektiflikten uzaklaşmaması gerekir. Haberde şikâyetçiye yönelik ‘Dedikoducu’ ifadesinin kullanılması da sorunludur. Sözlüklerde ‘başkalarını çekiştiren, özel hayatlarıyla ilgili bilgileri çarpıtarak yayan- kovcu’ anlamındaki ‘Dedikoducu’ sözcüğünün yasalarda hakaret ve iftira suçu oluşturmaması, etik olduğu sonucunu doğurmaz. Basın Konseyi yargı mercii olmayıp mesleki etik denetim yapan kurumdur. Kamuda müdürlük yapan şikâyetçinin mesleki kariyerine ve toplumdaki saygınlığına zarar vermek, aşağılamak amacıyla ‘Dedikoducu’ iddiası/suçlaması yapılması gazetecilik mesleğinin standartları ve habercilik kurallarıyla bağdaşmaz. Haberde eleştiri ve ifade özgürlüğü sınırlarının aşılması; şikâyetçiye cevap ve düzeltme hakkı tanınmaması etik ihlali olarak değerlendirilmelidir.
Açıklanan bu nedenlerle şikâyet edilen haberlerde Basın Meslek İlkeleri’nin “Kişileri ve kuruluşları, eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez” şeklindeki 4’üncü;
“Soruşturulması gazetecilik olanakları içinde bulunan haberler, soruşturulmaksızın veya doğruluğuna emin olunmaksızın yayınlanamaz” şeklindeki 6’ncı;
“Basın organları, yanlış yayınlardan kaynaklanan tekzip ve cevap hakkına saygı duyarlar” şeklindeki 16’ncı maddelerinin ihlal edildiği kanaatindeyiz. Şikâyet edilen hakkında Basın Meslek İlkeleri’nin 3 maddesini ihlalden ‘UYARI’ kararı verilmesini öneririz.
YÜKSEK KURUL DEĞERLENDİRMESİ:
Basın Konseyi Yüksek Kurulu, 22.08.2024 tarihinde yaptığı toplantıda şikâyet başvurusunu görüşmüştür.
Genel Sekreterlik raporunun sunumun ardından Yüksek Kurul dosyanın müzakeresine geçilmiştir. Söz alan üyeler, raporda şikâyet edilen haberlerde etik ihlali yapıldığı tespitini isabetli, şikâyet edilen hakkında ‘uyarı’ kararı alınması önerisini de yerinde bulmuştur. Gazetecinin haberine konu ettiği olaya objektif yaklaşmasının esas olduğunu belirten üyeler, her koşulda gazeteci- haber kaynağı arasındaki mesafesinin korunmasının habercilikte temel kural olduğunu vurgulamıştır. Şikâyet edilen gazetecinin ise haberini sadece olayın taraflarından birin tek yanlı anlatımıyla yayınladığına dikkat çeken üyeler, haber kaynağının iddialarının araştırılıp sorgulanmadan somut gerçek olarak sunulmasının ve haberde şikâyetçiyi hedef alan kurgu ve üslup kullanılmasının sorunlu olduğunu dile getirmiştir. İki haberde de olayın tarafı olan şikâyetçi talep etmesine karşın görüşüne başvurulmaması; üstelik ‘dedikoducu’ yaftalaması yapılarak peşinen suçlu ilan edilmesi, Yüksek Kurul tarafından etik ihlali olarak değerlendirilmiştir.
SONUÇ:
Müzakerenin tamamlanmasının ardından oylamaya geçilmiştir. Yüksek Kurul, şikâyet edilen haberde Basın Meslek İlkeleri’nin “Kişileri ve kuruluşları, eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez” şeklindeki 4’üncü;
“Soruşturulması gazetecilik olanakları içinde bulunan haberler, soruşturulmaksızın veya doğruluğuna emin olunmaksızın yayınlanamaz” şeklindeki 6’ncı;
“Basın organları, yanlış yayınlardan kaynaklanan tekzip ve cevap hakkına saygı duyarlar” şeklindeki 16’ncı maddelerinin ihlal edildiğini OY BİRLİĞİ ile saptamış ve OY BİRİLĞİ ile ‘UYARI’ kararı almıştır.
Sonuç olarak; şikâyet edilen haberde imzası da bulunan Antalya Gündem Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Yaprak Özer hakkında, Basın Meslek İlkeleri’nin 4, 6 ve 16’ncı maddelerini ihlalden OY BİRLİĞİ ile ‘UYARI’ kararı verilmiştir.